10 soruda yabancıların çalışma ve ikamet izinleri!

4M Danışmanlık 1991 yılından beri sanayici, üretici, ithalatçı, ihracatçı Türk ve yabancı sermayeli şirketlere danışmanlık hizmeti veriyor. Avrupa Patent Vekili Himmet ÖZTÜRK Türkiye’deki ilk marka ve patent vekili olup, 1996 yılında Marka ve Patent vekilliği siciline 1 nolu belgeyle kayıt olmuş. 7 yıl Patent ve Marka Vekilleri Dernek Başkanlığını sürdüren Öztürk, Patent ve Marka Vekilliği Yeterlilik Sınavı öncesi açılan kursları yönetti, eğitimci olarak görev yaptı. Sektörün gelişmesini sağlamak için Türkiye Patent ve Marka Vekilleri Sektör Meclisi’nin 2008 yılındaki kuruluşuna kadar yoğun çaba harcadı. Öztürk, aynı zamanda Türkiye’de Tavukçuluk sektörünün gelişmesine büyük katkıda bulunarak, KÖY-TÜR markasını oluşturdu. 4M Danışmanlık, müşteri danışmanlığı ve eğitim hizmetlerini daha etkin hale getirmek için yeni yılda Ankara Maltepe Gazi iş merkezi’ndeki modern ofisinde, yenilenen, dinamik kadrosu ve toplantı konferans salonları ile müşterilerine daha etkin hizmetler sunacak. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na başvuru yapılmasıyla başlayan Çalışma ve İkamet İzni Belgesi alma sürecini Himmet Öztürk anlattı.


1.     Çalışma izninin alınabilmesi için ne zorunludur? Çalışma İzni belgesi alma süresi ne zaman başlar?
Yabancıların çalışma ve ikamet izinleri birbirine bağlı işlemler. Çalışma izin belgesi başvuru aşamasında oturum amaçlı, en az altı ay süreli ve süresi dolmamış ikamet izni gerekli. Çalışma izin belgesi alan bir yabancının, önceden alınan oturum amaçlı ikamet iznini, çalışma amaçlı ikamet iznine çevirmesi zorunlu. Çalışma İzni belgesi alma süresi Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na başvuru yapılmasıyla başlıyor.
2.     İkamet İzni verilmeyen ülkeler nerelerdir? Hangi hallerde teskere alınabilir?
Moldovya, Çin, Ukrayna ve Bulgaristan uyruklu yabancılara Emniyet Müdürlüğü hiçbir şekilde  Turistik Amaçlı ve Uzun Süreli Oturum amaçlı Teskere vermemektedir. Bunun dışında Evlilik Amaçlı, Çalışma Amaçlı, İkametli anne baba ya da çocuğa Refakat Amaçlı olması durumunda teskere alabilmektedir. Ayrıca bunların dışındaki 3. ülke vatandaşları 3 aylık Turistik Amaçlı Teskere alabilmektedir. Ancak bir takvim yılı içersinde sadece 1 kez alabilmektedirler. Yani Temmuz 2008 de 3 aylık teskere aldığında Ekim 2008 de süresi bitmektedir. 2009 yılı Ocak ayında tekrar 3 aylık teskere alma hakkı bulunmaktadır
 
3.     4817 sayılı kanun kimleri kapsıyor? 
Kanun; Türkiye’de bağımlı ve bağımsız çalışan yabancıları, bir işveren yanında meslek eğitimi gören yabancıları ve yabancı çalıştıran gerçek ve tüzel kişileri kapsıyor.
4.     4817 sayılı kanun kimleri kapsamıyor? Söz konusu Kanun ile ;
·         Doğumla Türk vatandaşlığını kazanmış olup Bakanlar Kurulu Kararı ile çıkma izni almak suretiyle vatandaşlıktan çıkanlar,
·         Basın Kanununa göre çalıştırılacak muhabirler,
·         Yabancı basın yayın organları mensupları,
·         Bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşlarınca kanunla verilen yetkiye dayanarak çalışma izni verilen veya istihdam edilenler,
·         Yönetmelikle karşılıklılık ilkesi, uluslar arası hukuk ve Avrupa Birliği hukuku esasları dikkate alınmak suretiyle çalışma izninden muaf tutulan yabancılar Kanunda kapsam dışı tutulmuşlar.

5.     Kaç tür çalışma izni veriliyor?
Dört grupta çalışma izni veriliyor:
Süreli çalışma izni; Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe, iş piyasasındaki durum, çalışma hayatındaki gelişmeler, istihdama ilişkin sektörel ve ekonomik konjonktür değişiklikleri dikkate alınarak, yabancının ikamet izninin süresi ile hizmet akdinin veya işin süresine göre, belirli bir işletme ve belirli bir meslekte çalışmak üzere en çok bir yıl süreyle verilir.
Bir yıllık çalışmadan sonra bu süre, aynı işyeri veya aynı işletme ve aynı meslekte çalışmak üzere üç yıla kadar, bu süre sonunda da aynı meslekte ancak bu defa dilediği işverenin yanında çalışmak üzere altı yıla kadar uzatılabilir.
Türkiye’ye çalışmak üzere gelen bir yabancının beraberinde veya daha sonra getirmiş olduğu eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına da yabancının kendisi ile birlikte en az beş yıl kanuni ve kesintisiz ikamet etmiş olmaları kaydıyla süreli çalışma izni verilebilir.
Süresiz çalışma izni; Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe, Türkiye’de en az sekiz yıl kanuni ve kesintisiz ikamet eden veya toplam altı yıllık kanuni çalışması olan yabancılara, süresiz çalışma izni verilebilir.
Bağımsız çalışma izni; Bağımsız çalışacak yabancılara Türkiye’de en az beş yıl kanuni ve kesintisiz ikamet etmiş olmak koşulu ile verilebilir.
İstisnai çalışma izni; Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe; ilgili maddede sıralanan yabancılara verilebilir.

6.     Çalışma izninden kimler muaf tutuluyor?
Çalışma izninden muaf tutulacaklar, karşılıklılık ilkesi, uluslararası hukuk ve Avrupa Birliği hukuku esas alınarak düzenlenen yönetmelikle belirlenmiş.

7.     Çalışma izinleri nasıl veriliyor?      
İzinlerin verilmesine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenecek olmakla birlikte, kanunda izinlerin verilme prosedürü de açıklanmış, mevcut uygulamada karşılaşılan aksaklıkları giderecek fakat yabancıların çalışma vizesi ve ikamet tezkeresi almaları ile ilgili mevcut mevzuatla da çakışmayacak düzenlemeler yapılmış.
Buna göre; yabancılar yurtdışından müracaatlarını, bulundukları ülkenin Türkiye Cumhuriyeti temsilciliklerine yapacaklardır. Yabancılara bu kanunla getirilen koşullara bağlı olarak çalışabilecekleri meslek, sanat veya işlerle ilgili çalışma izinleri, ilgili mercilerin görüşleri alınmak suretiyle verilir.

8.     İkamet izni varsa başvuru nereye yapılır? Ve süresi ne zamana kadar?
Türkiye’de öğrenim amacıyla verilen ikamet izinleri hariç, herhangi bir sebebe istinaden en az altı ay süreli ikamet iznialmış olan yabancıların, bu süre içerisinde çalışma izni almak üzere Bakanlığımıza başvurmaları gerekiyor.
9.     İkamet izni yoksa başvuru nereye yapılır ve bu süre içinde dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?Yurt dışından başvuru yapacak yabancıların çalışma izin başvurularını Türkiye’nin dış temsilciliklerine yapmaları gerekiyor.
Bunun için Çalışma izni başvuru dosyasının hazır olması ve yabancının kendi ülkesinde yapacağı başvuru tarihinden itibaren en geç 3 gün içinde Bakanlığa giriş yapması zorunludur.

10.İzin almamanın cezai yaptırımları nelerdir?
Yabancı kaçak işçiliğin caydırılmasına yönelik cezai yaptırımlara ilişkin düzenlemelerde, Batı Avrupa ülke uygulamaları dikkate alınmış. Ayrıca, fiillerin tekrarı halinde idari para cezaları bir kat artırılarak uygulanacaktır.
Kanun ile idari para cezalarının yanı sıra yabancıyı kaçak çalıştıran işveren veya vekillerine, yabancının ve varsa eş ve çocuklarının konaklama giderlerini, ülkelerine dönmeleri için gerekli masrafları ve gerektiğinde sağlık harcamalarını karşılama zorunluluğu getirilmiş.
Ayrıntılı bilgi için; www.yabancipersonel.com
 
Gazeteci olmak için yola çıkarak Eskişehir Anadolu Üniversitesi İletişim Fakültesi’nde Basın Yayın eğitimi aldı. Sektörel yayınlarda tecrübe kazanan, 2007 yılında Kariyer’de Editör olarak çalışmaya başlayan Nogay, 2011’den bu yana Genel Yayın Yönetmeni olarak görev yapıyor.
**İçeriklerimizle ilgili görüş ve önerilerinizi editor@kariyer.net adresinden bize iletebilirsiniz.