‘Lider’ ve ‘Yönetici’ kavramlarının birbirinden ayrıştırılması ve hem ‘lider’ kavramının hem de iş hayatında ‘lider’in öneminin ortaya çıkmasıyla beraber; farklı ‘liderlik’ anlayışları üzerine, ‘İyi bir lider nasıl olmalı?’ sorusunun cevabını veren veya liderlerle başarılarının sırlarını öğrenmek amacıyla yapılan röportajların yer aldığı yazıların ardı arkası kesilmemeye başladı.Lider’in yönetici’den ayrıldığı temel nokta bir otorite ve yöneten figürü olmaktan çok iletişime açık, çevresindekilere kendi motivasyonuyla esin kaynağı olan, yönetmek yerine kendisini de sürecin içine katarak çevresindekileri peşinden sürükleyen kişiliğidir. Liderde kimi yöneticilerde eksik olan enerji vardır ve yarattığı sinerjiyle beraber kitleleri veya insanları harekete geçirebilir.
Sürekli olarak üzerinde tartışılan bir diğer konu ise ‘Lider mi doğulur, lider mi olunur?’ sorusu… Doğuştan da gelse, sonradan da edinilse iyi bir liderde olması gereken belirgin bazı özelliklerin olduğunu söyleyebiliriz.
İyi bir liderin çevresindeki insanları etkilemesi için olumlu, yenilikçi, cesur ve mantıklı hareket etmesi gerekir.
Örnek liderleri lider yapan en önemli özelliklerinden biri çevrelerinde akıllı, harekete geçmeye hazır, sadık ve coşkulu takipçilerinin olmasıdır. Birçok lider tarafından en çok yapılan hata, takipçilerinden kaçmak ya da güçlü takipçileri dışarıda tutmaya çalışmaktır. Bunu yapmasının ardındaki sebep; takipçilerden birinin onu gölgeleyebileceği korkusudur. Aslında takipçilere gösterilen güven, onlara kendilerini kanıtlayabilecekleri görevler vermek ve onların gelişimleri ile kişisel olarak ilgilenmek bağlılığı arttıran, sorumluluk bilinci uyandıran ve lidere karşı saygı duyulmasını sağlayan etkenlerdir. Bunların sonucunda çalışanların performansı da artar. Aynı zamanda liderin iş bölümü yapması kolaylaşır ve böylece lider yeni ve stratejik konularla ilgilenmek için zaman ve enerji kazanır.
İnsanların bir liderin peşinden gitmesi için kim olduğunu, neyi temsil ettiğini, neler yapabileceğini ve vizyonunun ne olduğunu bilmesi gerekir. Bunu sağlamanın yolu liderin çevresindeki insanlarla sık sık iletişim kurmasıdır. Bir lider fikirlerini hem toplantılarda sözlü olarak hem de yazılı olarak belirtmelidir. Lider, firma ile ilgili konuları kapsayan resmi ve gayri resmi grup toplantılarına katılmalıdır. Çalışma arkadaşları ve meslektaşlarıyla sık sık buluşmalıdır. Çevresindekilere önceliklerinin, değer verdiği şeylerin ve hayallerinin neler olduğunu söylemeli ve yeteneklerini bilmelerine izin vermelidir. Becerilerini sergileyebileceği ve kullanabileceği fırsatları değerlendirmesinde fayda vardır. Kendi alanının dışında da ilişkiler geliştirmeli, bu ilişkileri yeri geldiğinde kullanmaktan çekinmemelidir.
Organizasyon hakkında bilgilerini ve organizasyona karşı duyarlılığını arttırması ve organizasyon konusunda nasıl söz sahibi olabileceğini anlamasına yardımcı olması açısından iyi bir liderin şirket içinde olanlardan haberdar olması gerekir.Güçlü yönlerinin üzerine gitmelidir. Bu aynı zamanda zayıf yönlerini anlamasına ve onları geliştirmesine de yardımcı olacaktır. Bir lider olarak çevresindeki insanların arkasında durmalı ve kendine güvenen, yetenekli biri olduğunu göstermelidir. Diğer yandan yeni beceriler kazanabileceği, yeteneklerini geliştirebileceği durumlara girmekten kaçınmamalıdır. Uzmanlığını geliştirmek için meslektaşlarından, uzmanlardan ve takipçilerinden yararlanmasını bilmelidir. Başka insanlarla beraber çalışıp, onların davranışlarını gözlemlemelidir. Çalışanlarından ve meslektaşlarından kişiliği ve işi hakkında yapıcı eleştiriler yapmalarını talep etmelidir. Firma içinde, okulda veya seminerlere giderek ders almaya devam etmesi, kendini geliştirmesi açısından çok önemlidir.
Liderlik olanaklarını araştırmak ve zor görevleri üstlenmek (altından kalkabileceği zor görevleri), yöneticinin farkında olmadığı sorunlara çözümler bulmak ve sonra da ona çözümlerini sunarak kendini fark ettirmesi sonuçlarını verecektir.
Kendiniz olun ve kendinize güvenin. Olumlu bir izlenim, kendine güven, doğal bir koruma yaratacak ve başkalarının liderden ilham almasını sağlayacaktır. Bir liderin işteki rolü de, kişiliğinin doğal bir uzantısı olmalıdır. Eğer böyle olmadığını fark ederseniz ya yanlış bir yerdesiniz demektir, ya başkasının vizyonundan kendinizi görüyor ve yaşıyorsunuzdur ya da değerlerinize ters düşen şeyler için çalışıyorsunuz demektir. Birçok lider gelişip, büyürken; becerilerini ve yeteneklerini geliştirmek için çok çaba harcar. Gerçek liderleri lider yapan şey kişiliklerinin temel prensiplerine karşı olan şeyler yapmamalarıdır. Liderlik vasıflarının doğal olması çok önemlidir; herhangi bir kriz veya stres anında maskesi düşebilir.
Oyunun kurallarını bilmek çok önemlidir. Politik açıdan uyanık olmalıdır. Şirket politikalarından ve alt politikalardan kesinlikle haberdar olmalıdır. Sahip olduğu uzmanlık, sağladığı güven, gösterdiği başarı ne olursa olsun, yanlış bir politika izlerse doğru karar verme yetisi asla gelişmez. Liderler çoğunlukla organizasyonlarının politik ortamı hakkında tartışırlar. Bir liderin yapabileceği en büyük hazırlık şirkette güç dengelerinin, politik ‘aktörlerin’, geçmişlerini ve bağlantılarını anlamaktan geçer. Aynı zamanda bu insanlarla beraber çalışmayı da kolaylaştırır.
Bir liderin verdiği sözden daha önemli bir şey yoktur; o yüzden verdiği sözleri yerine getirmesi çok önemlidir. Durumları çok iyi değerlendirmeli ve pozisyonunu netleştirmesi gerekir. Güvenilmez bir lidere kimse saygı duymaz ve onun için risk almaz. Bu fikrini hiçbir zaman değiştiremeyeceği anlamına gelmez. Yalnızca bu değişimi çok iyi değerlendirmeli ve yakınındakileri bundan haberdar etmelidir ki şaşırmasınlar ve kararını anlasınlar. Kendi değerlerinize önem verin, düşüncelerinizin doğruluğundan şüphe etmeyin.
Lider kişi, meslektaşlarına ve iş arkadaşlarına ilgi ve özen göstermelidir. Onların sorunlarıyla ilgilenmelidir. Firma ve çalışanlar oldukları için değil, birer birey oldukları için. Kim olduklarını, güçlü yönlerini, geliştirilmesi gereken taraflarını öğrenmeli, eğitimleri için onlara görevler vermelidir. Aynı zamanda kişisel, iş dışında ilgilendikleri alanlarını da bilmesi önemlidir. Kısaca iyi bir lider, çalışan insanların iş dışında da birer hayatları olduğunu unutmamalıdır. Onları tanımak, onlara iyi davranmak, ihtiyaçlarını ve değerlerini bilmek liderliğin diğer insanların gözündeki yerini güçlendirecektir.
Takım çalışması çok önemlidir. Lider kim olursa olsun, işi yapanın takım olduğunu unutmayın. İş dağılımı yaparken dikkatli davranılmalıdır. Kişilere uygun görevler vermek onlara güven duyulduğunu gösterir. Lidere destek veren onlardır, lider asla yalnız başına başardığını düşünmemelidir.
İyi bir lider hatalardan ders çıkarmasını bilir. Herkes hata yapabilir, bunların üzerinde fazla durmamak gerekir ama aynı hataların sürekli tekrarlanmasından kaçınmak gerekir. Bir hata yapıldığında hemen çözüm yolları üzerinde odaklanın. Liderlik geçmişe takılıp kalmak ile değil, sürekli ileri gitmek ile ilgilidir.