Tatil planları yaparken izin hesaplamaları kafanı karıştırabilir. Özel ya da kamu personeli yıllık izin süreleri ne kadardır, neye göre belirlenir gibi aklına takılabilecek tüm soruların yanıtlarına içeriğin devamından ulaşabilirsin. İşte, konuya ilişkin yol gösterecek tüm detaylar…
Yıllık izin süreleri ne kadar?
Yıllık izin süreleri ne kadar sorusu kamu ya da özel sektörde hizmet veren tüm çalışanların ilgi odağı halindedir. İş ve işveren mevzuatlarına bakıldığı zaman çok sayıda hak ve yükümlülükler mevcuttur. Çalışanlar açısından mevzuat kapsamında çalışanlara sunulan dinlenme hakkı da vardır ve senelik bazda hesaplama yapılır. Bu hak Anayasa kapsamında da güvence altına alınmıştır. Anayasanın 50. Maddesinde “dinlenmek çalışanın hakkıdır” ifadesi senelik izni kapsadığı gibi bayram tatilleri ve hafta sonu dinlenme tatillerini de vurgular.
İş kanunu yıllık izin süreleri hakkında detayları en net şekilde aktarır. Kanun çerçevesinde hem çalışanı hem de işvereni kapsayan bu konunun sorunsuz şekilde yerine getirilmesi işçinin hakkıdır. Bu yükümlülük işverene ait olup kanun kapsamında sunulan gün sayısı kadar çalışana tatil hakkı tanınmalıdır. Özel sektör ya da kamuda çalışan biri olarak hak edişinin ne kadar olduğunu merak edebilirsin. Kanunlar kapsamında senelik tatil hak edişleri çalışılan zamana ve kıdeme göre değişir. Bu bağlamda kanuni olarak işçi yıllık izin süreleri şu şekildedir;
- 1 sene ile 5 sene arasında hizmet verenlere 14 gün,
- 5 sene ve 15 sene arası hizmet verenlere 20 gün,
- 15 sene ve daha fazla hizmet verenlere 26 gün,
Belirtilen gün sayılardan daha azının kullandırılması yasal olarak uygun değildir. Hak edilen süre ne kadar fazla ise işçinin kıdem seviyesi de aynı oranda fazladır. İşçi ve çalışanlar çalıştıkları sene hesaplamasını yaparak yasal mevzuata göre kaç gün hak edişleri olduğu konusunda fikir sahibi olabilir. Sen de özel sektörde hizmet veriyorsan, yukarıda yer alan detayları baz alarak ne kadar hak edişin olduğuna dair bilgi sahibi olabilirsin.
Yıllık izinde yaş için özel düzenleme var mı?
Bu konuda yaş faktörü de kanuni olarak nettir. Kanunlar kapsamında belirtilen detaya göre 18 yaşından daha küçük olanlar ve 50 yaşından daha büyük olanlar için verilmesi gereken kanuni yıllık izin süreleri en az 20 gün olmak zorundadır. Bu zamandan daha azının verilmesi kanuni olarak yasaktır. Kanunlaştırılmış bu detaya göre örnek vermek gerekirse 16 yaşından daha küçük olan bir işçi çalıştığı zaman 5 yıldan daha az olsa bile 19 yaşına girinceye kadar bu süre her sene 14 yerine 20 gün olmalıdır. Stajyer olarak ya da farklı bir pozisyonda çalışan 16 yaşından büyük biriysen sen de bu bilgi dahilinde yıllık izin süreleri kapsamında talepte bulunabilirsin.
Yıllık izin neye göre belirlenir?
Yıllara göre yıllık izin süreleri kanun dahilinde net olarak sunulur. Çalışanların dinlenmesini esas alan hakta kıdemin önemi ön plana çıkar. Çalışılan sene, yaş faktörü gibi birden fazla değişkene göre yasal kapsamda sunulan hak değişkenlik gösterir. Çalışan bir iş yerinde 1 ile 5 sene arasında çalışmışsa bu süre 14 günden az olamaz. Yine aynı çalışan iş yerinde 5-15 sene arasında hizmet vermeye devam etmişse rakam 20 güne çıkar. 15 sene ve üzeri kesintisiz çalışmaya devam eden bir çalışan için yasal süre de 26 günden daha az olmayacak şekilde düzenlenmiştir. Kamu çalışanları için yasal kapsamda olan bu süreler özel sektöre göre daha farklıdır. Belirlenen yasal düzenleme dahilinde memur yıllık izin süreleri şöyle düzenlenir:
- 1-10 sene arası hizmet veren devlet memurları 20 gün
- 10 sene ve üzeri hizmet devam eden devlet memurları 30 gün
Yıllık izin nasıl hesaplanır?
Yıllık izin süreleri hesaplama detayları ücret almak için de talep edilir. Senelik hesaplamada gün sayısı kanun kapsamında nettir. Bazı çalışanlar bu haklarını kullanmak yerine ücretini alma hakkını kullanmak da isteyebilir. Eğer sen de hak ettiğin süreni nakit olarak almayı talep ediyorsan hesaplama detaylarını bilmen gerekir. İş kanunu bu konuda da detaylı bilgilere yer vermiştir. İş kanununa göre herhangi bir iş yerinde 18 ay boyunca aktif çalışan bir çalışan henüz 2 senesini doldurmadığı için kıdemi 1 sene olarak kabul edilir. Bu gibi durumlarda çalışanın hakkı 14 gündür. Örneklemek gerekirse günlük kazancı 10 TL olan bir çalışan parasını almak için gün sayısı ve aldığı ücreti çarpmalıdır. Emekli yıllık izin süreleri de yaş faktörü esasına dayanır. Emekli olduktan sonra çalışmaya devam edenler için yasa kapsamında belirlenen hak ediş 20 gün olarak dikkat çeker.
Yıllık izin sürelerine hafta sonu dahil mi?
Özel sektör yıllık izin süreleri kıdem kapsamında değişir. Çoğu çalışan hafta sonlarının senelik iznine dahil olup olmadığını merak eder. Sürelerin belirlenmesinde birden fazla faktör mevcuttur. Bunlardan biri de yaşa göre yıllık izin süreleri şeklindedir. Yaş durumuna ve sektöre, kıdeme göre değişen süreler konusunda detaylı bilgi sahibi olman gerekir. Memurlar için belirlenen gün sayısına hafta sonu da dahil edilir. Özel sektör çalışanları için ise 4857 sayılı İş Kanunu’nda farklı bir düzenleme yapılmıştır. Kanunun 56. Maddesinde detaylı olarak yer verilen bu hususa göre bayram tatilleri, genel tatiller ve hafta sonu tatil günleri bu süre içinde sayılmaz. Bu açıklama aynı zamanda yıllık izin süreleri hafta sonu dahil mi sorusunun da yanıtını teşkil eder. Sen de izin günlerin hakkında bilgi sahibi olmak istiyorsan formüllü yıllık izin tablosu gibi çözümlerden faydalanabilirsin.
İşveren yıllık izin vermek zorunda mı?
Yıllık izin hakediş süreleri özel ya da kamu çalışanı olmak fark etmeksizin çalışanların en temel hakları arasındadır. Anayasa’da da yer verilen bu hakkın işverenler tarafından çalışanlara kesintisiz sunulması gerekir ve işveren yıllık izin vermek zorunda mı sorusunun yanıtını oluşturur. Çalışmaya devam edildiği sürece işveren çalışanın bu hakkını vermekle yükümlüdür. Kıdem, yaş ve benzeri faktörler kapsamında hak edişi olmuş her çalışan işverenden bu hakkını ücret ya da gün olarak talep edebilir. Yıllık izin süreleri yaşa göre, emekli olmaya ve kıdeme göre değiştiği için hak edişlerini takip etmen ve buna göre talep etmen tavsiye edilir. Yıllık izin artış süreleri de işçinin kıdemine göre 14 gün, 20 gün veya 26 gün şeklindedir. Yasa kapsamında tüm haklarını detaylı olarak öğrenip talebini işverenine iletebilirsin.
Yıllık izin ücreti hangi şartlarda alınabilir?
Sigortalı yıllık izin süreleri özel sektörde kıdeme ve yaşa göre belirlenir. Kanuni olarak sunulan bu hakkından faydalanabilmen için tüm şartları yerine getirmen gerekir. Bu şartlardan ilki mevcut iş yerinde en az 1 senedir çalışıyor olmandır. 1 seneden daha az çalıştıysan hakkın henüz oluşmaz. Örneğin; kamuda hizmet veren edebiyat öğretmeni pozisyonunda çalışıyorsan memur kapsamındasın demektir. Memurlar için yıllık izin hak etme süreleri daha farklı olduğundan bilgi sahibi olman gerekir.