Akademik olarak ilerlemek için öncelikle istenilen bölüm için ALES’ten yeterli puanı almak gerekiyor. ALES’e dair tüm merak edilenleri bu yazımızda derledik.
ALES hakkında merak ettiğin tüm soruları bu yazıda senin için cevapladık. Sen de ALES ne sınavı, ne anlama gelir, nerede kullanılır, nasıl bir sisteme sahip, ales kaç soru var gibi sorulara cevap arıyorsan, işte detaylar!
ALES nedir?
ALES aslında “Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı”nın kısaltmasını ifade eder. Türkiye’de bulunan üniversitelerin lisansüstü programlarına başvuru yapmak isteyen adayların girdiği bir sınavdır. Senin gibi alanında uzmanlaşmak isteyen ve bu istekle yüksek lisans ve doktora yapmayı hedefleyen herkesin girmesi gereken bir sınav ALES. Peki ALES sonuçları nerelerde kullanılır? Sınav sonuçlarının nerelerde kullanıldığını üç maddede sıralayabiliriz:
- Yüksek öğretim kurumlarının (üniversitelerde) araştırma görevlisi, öğretim görevlisi, uzman gibi kadro atamalarında,
- Ülkemizde lisansüstü eğitime (yüksek lisans ve doktora) giriş ve kabul koşullarında,
- Ülkemizden yurt dışına lisansüstü eğitim için gönderilecek adayların belirlenmesinde ilgili kurumların kullanabilecekleri aday puanlarının hesaplanmasında kullanılır.
Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından düzenlenen sınav için başvuruyu, merkezin Aday İşlemleri Sistemi üzerinden ilerleyerek ALES Başvuru sekmesinden yapabilirsin. ALES sınavı ne zaman diye soracak olursan eğer, bu konuda doğrudan ÖSYM’nin sınav takviminden faydalanabilirsin. Her yıl sonunda, bir sonraki yıl için yapılacak tüm sınavların tarihleri internet sayfasından yayınlanır. Herhangi bir beklenmedik olay gerçekleşmediği sürece de belirlenen sınav takvimine bağlı kalınır. ALES tarihleri, ödemesinin ne zaman ve nasıl yapılacağı gibi sorular tamamen ÖSYM’nin aday işlemleri sisteminde kılavuz olarak yayınlanır. Önceden yılda iki kez düzenlenen sınav artık yılda üç kez düzenlenmektedir. Bu sınavlardan tarihi sana uygun olan herhangi birine başvuru yaparak akademik hayatın için başlangıç yapabilirsin.
ALES konuları neler?
Peki akademik kariyer yapmaya ve ALES’e girmeye karar verdin diyelim hangi konulara çalışacaksın? Sınavda adaylara sayısal ve sözel testler uygulanmakta. ALES Sayısal Testi, sınava giren adayların sayısal ve mantıksal akıl yürütme yani muhakeme becerilerini ölçmek amacıyla 50 sayısal sorudan oluşur. ALES Sözel Testi ise adayların sözel akıl yürütme becerilerini ölçmek adına 50 sözel sorudan oluşur. ALES Soruları, senin üniversite programında kazandığın bilgi ve yeterlilikleri ölçmeye yönelik değildir. ALES, üniversitenin farklı alanlarından gelen bütün mezunların cevaplayabilecekleri nitelikte sınav sorularından oluşur. Bunun yanı sıra sınav Türkçe olarak yapılır.
Çoktan seçmeli sorulardan oluşan testlerin uygulandığı bu sınavın cevap kâğıtları ÖSYM’de optik okuyucu ile okunarak bilgisayar ortamında değerlendirilir. Adayların her testteki sorulara verdikleri doğru ve yanlış cevaplar ayrı ayrı toplanarak sınava giren adayın doğru cevap sayısından yanlış cevap sayısının dörtte biri çıkarılarak ham puanı elde edilir. Daha net anlayacağın hali ile sınavda her 4 yanlış 1 doğrunu götürür. Sınavın standart sapmaları ve puanlar hesaplanarak her aday için sayısal ağırlıklı, sözel ağırlıklı ve eşit ağırlıklı olmak üzere toplam 3 ağırlıklı puan türü hesaplanır.
Ağırlıklı puanların hesaplanmasında ALES sayısal puanı; sayısal testinin ağırlığı daha yüksek olduğu için sayısal testi puanının %75’i ve sözel testi puanının %25’i kullanılarak hesaplanır.
ALES sözel puanı ise sözel testinin ağırlığı daha yüksek olduğu için sayısal testi puanının %25’i ve sözel testi puanının %75’i kullanılarak hesaplanır.
ALES eşit ağırlık puanı ise sayısal ve sözel testlerin eşit ağırlıkta olduğu için her iki testin puanı da eşit ağırlıkta kullanılarak hesaplanır. Sayısal testi puanının %50’si ve sözel testi puanının %50’si kullanılarak hesaplanır.
Bu hesaplama modeli kısaca şu şekilde açıklanabilir: Senin başvuru yapmak istediğin bölüm hangi alanda ise senin o alana dair puanının nasıl hesaplandığı bu şekilde gösterilir. Örneğin; senin başvurmak istediğin lisansüstü eğitim alanı sözel, bu durumda senin sözel teste ağırlık vermen gerekir ya da alanı eşit ağırlık olan bir bölümü istiyorsun, bu durumda da hem sayısal testi hem de sözel testi eşit oranda iyi yapman gerekir. Her bölümdeki soruların tümü çoktan seçmeli (A, B, C, D, E) şeklinde hazırlanır. Adaylar, tercih ettikleri bölümün sorularına ağırlık vererek sınavı tamamlar. ÖSYM tarafından sınav için sana tanınan süre toplam 150 dakikadır. Bu süre zarfında ve Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi’nin sınav kılavuzunda belirtmiş olduğu kurallar çerçevesinde sınavı tamamlaman beklenir. Çözmen ve ağırlık vermen gereken soru türlerinin ardından gelelim sınava hazırlık sürecine.
ALES’e nasıl hazırlanmalı?
Tüm sınavlara hazırlık süreci sınavın türüne göre değişiklik gösterebilir. Bunun için senin ALES’e hazırlanmak için takip edebileceğin bazı adımlar hazırladık. Aşağıdaki adımları takip ederek sınava verimli bir hazırlık süreci geçirebilir ve istediğin puanlara ulaşabilirsin.
- Planlama: ALES’e ne kadar sürede çalışacağını ve hangi konulara odaklanacağını mutlaka planla. Ayrıca çalışma saatlerini ve molalarını da planlamayı unutma. Ne kadar planlı olursan o kadar sağlıklı ilerleme kaydedersin.
- Düzenli çalışma: ALES’e düzenli olarak çalış ve çalışma saatlerine uygun bir günlük yaşam akışı belirle. Bu adım sana zaman yönetiminde yardımcı olacak ve sınav öncesinde daha iyi hazırlanmanı sağlayacaktır. Ayrıca hayatının dengesini sağlamış olursun.
- Not tutma: Konuları anlamanı ve daha iyi öğrenmeni sağlayacak notlar al. Ayrıca aldığın notları düzenli olarak gözden geçir ve öğrendiğin bilgileri hatırlamana yardımcı olacak teknikler kullan. Bu şekilde çalışmış olduğun konuları unutman zorlaşacaktır.
- Pratik yapma: ALES’e hazırlanırken sadece ders kitaplarını okumak ya da konu çalışmak yeterli olmayabilir. Konuları daha iyi anlamak ve öğrenmek için mutlaka sınav pratiği yap. Bunun için soru bankaları ve test kitaplarından faydalanabilirsin. Yaptığın her deneme senin için asıl sınavın provası olur.
- Soru çözme: Soru çözmek, sınav öncesi hazırlığında önemli bir rol oynar. Konuları anladıktan sonra soru çözerek konuları pekiştir. Ayrıca sınavda karşılaşabileceğin türden soruları çözmek de sınava hazırlıkta faydalı olacaktır.
- Motivasyon: ALES’e hazırlanmak stresli olabilir, bu yüzden motivasyonunu yüksek tutmaya çalış. Kendine küçük hedefler koy ve bu hedeflere ulaştığında kendini ödüllendir. Ayrıca dinlenmek ve stresten uzaklaşmak için kendine zaman ayır.
- Beslenme ve uyku: Sınav öncesinde beslenmene dikkat et ve yeterli uykunu almış ol. Vücudunun dinlenmesi ve enerji depolaması sınavda başarılı olmana yardımcı olacaktır.
Bu adımları takip ederek ALES’e daha iyi hazırlanabilirsin; ancak herkesin öğrenme tarzı farklı olduğu için senin için en uygun çalışma yöntemlerini belirle ve ona göre bir plan oluştur. Bunun yanı sıra ALES çıkmış sorular konusunda bir araştırma yap ve bu soruları mutlaka çözmeye çalış. Bu sayede ÖSYM’nin benimsemiş olduğu soru tarzını benimseyerek sınavda karşılaşacağın sorulara göz aşinalığın olmasını sağlayabilirsin. ALES’in çıkmış sorularına online ya da basılı olarak ulaşabilirsin. Ancak ÖSYM 2019 yılından itibaren almış olduğu bir karar ile sınav sorularının sadece %10’luk kısmını erişime açmaya başladı. 2019 yılı öncesi çıkmış ALES soruları hem online hem de basılı olarak erişime açık iken, 2019 yılı itibarıyla sınav sorularının belli kısmına erişim sağlanabilmekte. Ayrıca, ALES sınavına hazırlık kitapları ve soru bankaları da bulunmakta. Bu kaynaklar, sınava hazırlık aşamasında adayların faydalanabilecekleri kaynaklar arasında.
ALES soru dağılımı
ALES soru dağılımı tüm yüksek öğretim mezunlarının cevaplamasına uygun olarak belirlenir. Toplam 100 sorudan oluşan sınav, 50 sayısal ve 50 sözel bölümden soruları içermektedir. Sınavın sayısal bölümünde adayların sorumlu olduğu 50 sorunun konu dağılımları Sayısal Genel, Sayısal Mantık, Geometri, Sözel Genel konuları arasından yapılır. Bu soru dağılımlarını biraz daha yakından inceleyelim.
ALES sayısal genel soru dağılımı
ALES sayısal genel soru dağılımında temel kavramlar arasında çözümleme, bölme ve bölünebilme, asal çarpanlar, EBOB ve EKOK gibi konular yer almaktadır. Çözümleme, bir matematiksel ifadeyi daha küçük parçalara ayırmak için kullanılan bir tekniktir. Bölme ve bölünebilme ise sayıların bölünebilirliği ve bölüm işleminin nasıl yapıldığı konularını kapsar. Asal çarpanlar ise bir sayının faktörlerini en küçük asal sayılara ayırma işlemidir. EBOB ve EKOK ise sayıların ortak böleni ve ortak katı kavramlarına dayanır. Rasyonel sayılar, sayıların kesirli ifadeleridir ve matematiksel işlemlerde sıkça kullanılırlar. Sıralama ise sayıları büyükten küçüğe ya da küçükten büyüğe doğru sıralama işlemidir.
Mutlak değer, özdeşlikler ve çarpanlara ayırma, üslü sayılar, basit eşitsizlikler, köklü sayılar, denklemler, oran-orantı, sayı ve kesir problemleri, yaş problemleri, işçi ve havuz problemleri, hareket problemleri, yüzde-kar-zarar ve faiz problemleri, kümeler, işlem, saymanın temel ilkesi, karışım problemleri ve olasılık gibi konular ise matematikte çözümlemelerin ve hesaplamaların daha ileri seviyelerinde kullanılırlar. Sayısal alanda, bu temel kavramlar ALES’te matematiksel işlemler için temel birer yapı taşıdır ve birçok matematiksel sorunun çözümünde kullanılırlar.
ALES sayısal mantık konuları
Grafik yorumlama ve tablo okuma becerisi, ALES Sayısal bölümünde oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu beceri, çizgi grafikler, pasta grafikler, çubuk grafikler ve diğer grafik türleri gibi farklı türdeki veri gösterimleriyle ilgilidir. Grafik okuma becerisi, veri tablolarını ve diğer tablo türlerini anlama becerisiyle de yakından ilişkilidir. Şekil, yetenek ve sayı dizileri ise matematiksel düşünme ve problem çözme becerilerini geliştirmek için önemli bir araçtır. Şekil dizileri, benzer şekillerin düzenli olarak sıralanmasıdır. Yetenek dizileri, sayılar, harfler veya semboller gibi farklı öğelerin belirli bir düzende sıralanmasını içerir. Sayı dizileri ise sayıların belli bir düzende sıralanmasıdır.
Mantıksal muhakeme problemleri ise matematiksel ve mantıksal becerileri kullanarak karmaşık problemleri çözmek için geliştirilen bir araçtır. Bu problemler, matematiksel işlemler ve mantıksal önermeleri anlama, analiz etme ve sonuçları doğru bir şekilde çıkarabilme becerisini gerektirir. Mantıksal muhakeme problemleri, ALES Sayısal bölümünde sıkça karşılaşılan problemler arasındadır. Bu konuların hepsi, ALES Sayısal bölümünde başarılı olmak için gerekli olan becerilerdir. Bu beceriler, ALES için hazırlık yaparken pratik yapmak, soru bankaları kullanmak ve çeşitli matematiksel problemleri çözmek gibi yöntemlerle geliştirilebilir. Ayrıca, bir matematik öğretmeni veya danışmanı ile çalışmak da bu becerileri geliştirmede yardımcı olabilir.
ALES geometri konuları
Son olarak ALES sayısal bölümde geometri konuları olarak doğruda açılar, üçgende açılar, üçgende uzunluk ile alan, üçgende açıortay, kenarortay ile benzerlik, dörtgenler, çember ve daire, analitik geometri ve katı cisimler konuları seni bekleyen konular arasında yer alır.
ALES sözel genel soru dağılımı
ALES Sözel sınavı, sözcükte anlam, cümlede anlam, anlatım bozuklukları, anlatım biçimleri, paragraf, sözel mantık gibi konuları içermektedir. Sözel mantık bölümü ise mantıksal akıl yürütme konularını kapsamaktadır. Bu kapsamda, ALES Sözel mantık bölümünde şifreleme ve şifre çözümleme konuları ile sözel akıl yürütme ve sözel zekaya dayalı problem çözme konularına odaklanılır. Şifreleme ve şifre çözümleme, verilen şifreli ifadelerin anlamının çözümlenmesi veya verilen ifadelerin şifrelenerek şifreli bir biçimde sunulması ve çözülmesi ile ilgilidir.
Sözel akıl yürütme ve sözel zekaya dayalı problem çözme ise verilen bilgi ve önermeler doğrultusunda mantıksal bir sonuca ulaşma, mantıksal ilişki kurma, önermelerin doğruluğunu belirleme, çıkarım yapma gibi becerileri içerir. Bu bölümde, okuma, anlama, çıkarım yapma ve mantıksal akıl yürütme yetenekleri ölçülür. ALES Sözel mantık bölümü, hem dil hem de mantık becerilerini ölçer. Bu nedenle, dil bilgisi, kelime bilgisi, okuma-anlama ve mantık yeteneklerinin iyi olması gerekir. Bu bölümde, bilgiyi hızlı bir şekilde işleyebilme, mantıksal ilişkileri anlayabilme ve çıkarım yapabilme becerilerinin geliştirilmesi önem taşır.
Bu bilgilerin yanı sıra en çok merak edilen bir başka soru ise ALES kaç yıl geçerlidir sorusu. Adayların çoğu ALES’in gerçerlilik süresinde belirsizlik yaşar. Hadi gel bu sorunun cevabına da birlikte bakalım…
ALES kaç yıl geçerli?
ALES sonuçlarını, sınav tarihinden itibaren 5 yıl boyunca kullanabilirsin. Örneğin; 05.04.2020 tarihinde girip almış olduğun sınav sonucunu 05.04.2025 tarihine kadar sınırsız olarak kullanabilirsin. Bu süre içinde almış olduğun sınav puanını kullanarak herhangi bir lisansüstü programına başvuru yapabilirsin; ancak bazı üniversiteler ve programlar farklı koşullar belirleyebilirler. Bu nedenle başvuruda bulunmadan önce ilgili üniversitenin ve programın belirlediği koşulları mutlaka kontrol etmelisin. Ayrıca, ALES puanı yanında diğer belgeler (transkript, dil sınavı sonuçları, özgeçmiş, referans mektupları vb.) de başvurun için gerekli olabilir.
Tüm bunların yanı sıra hem akademik kariyer hem de mesleğinde deneyim kazanmak istiyorsan, çalışırken yüksek lisans yapmaya dair ipuçları da işine yarayacak bilgileri sana sunabilir. Hem okuyup hem çalışmanın zorlu ve bir o kadar da keyifli deneyimini yaşayarak hayatına yeni anılar ve yeni yollar eklemek senin elinde. Hadi şimdi harekete geçme vakti! Unutma ALES senin için sadece bir adım ve bu adımı tıpkı diğer adımların gibi başarı ile atacaksın.