EYT (Emeklilikte yaşa takılanlar) için çalışmalar devam ediyor. Peki, bugün milyonlarca kişiyi yakından ilgilendiren ve EYT olarak kısaltılan emeklilikte yaşa takılanlar ne demek? Emeklilikte yaşa takılanlar nedir, kimleri kapsar, maaş hesaplaması nasıl yapılır. Aranılan tüm yanıtlar burada!
Emeklilikte yaşa takılanlar nedir?
8 Eylül 1999 tarihine kadar sigortalılık süresini ve prim gününü tamamlayan çalışanlar emekli olabiliyordu. Fakat kanunda yapılan değişiklik ile bu iki kriterin yanına bir de yaş kriteri eklendi. Böylelikle 1999’da yürürlükte olan Sosyal Sigortalar Kanunu’nda yapılan değişiklikle emekli olma yaşı değişti.
Kanundaki değişiklik öncesinde kadınlarda 20 yıl, erkeklerde ise bu değişiklik öncesi 5000 gün prim şartı ve 25 yıl sigortalılık süresi yeterliydi. 5000 gün prim yaklaşık olarak 13.5 yıla denk düşerken 18 yaşında çalışmaya başlayan bir kadın 38, 18 yaşında çalışmaya başlayan bir erkekse 43 yaşında emekli olabiliyordu.
1 Ocak 1972 doğumlu, 1 Temmuz 1994’te ilk kez sigortalı işe başlayan bir erkek işçi, çalışmaya başladığı dönemde yürürlükte olan kanun gereği 5000 prim gününü ve 25 yıl sigortalılık süresini tamamladıktan sonra emekli olabiliyordu. İşçi; 25 yıllık sigortalılık süresini tamamladığı 1 Temmuz 2019 tarihinde, 5000 prim günü ödemesini de tamamlandıysa 47 yaşında emekli olabiliyordu. Fakat 1999 yılında yapılan kanun değişikliğiyle aynı işçi 5750 gün prim ödeme, 55 yaş ve 25 yıl sigortalılık şartlarını yerine getirdiği takdirde emekli olabiliyor. Yıl bazında hesaplanırsa işçinin emekliliği 8 yıl ötelendi 750 gün fazladan prim ödemesi gerekti.
8 Eylül 1999 tarihinde 4447 sayılı Kanun ile birlikte kadınlarda emeklilik yaşı 58, erkeklerde 60 oldu. 2008 yılına gelindiğinde ise ilk kez sigortalı olarak işe başlayacaklar için 5510 sayılı Kanun ile emeklilik yaşı 65’e yükseltildi.
Emeklilikte yaşa takılanlar kimleri kapsıyor?
Emeklilikte yaşa takılanlar kimleri kapsıyor, sorusunu kısaca şöyle yanıtlayabiliriz: Emeklilikte yaşa takılanlar; sigorta başlangıç tarihi 9 Eylül 1999’dan önce olanları ve emekli olmak için gereken prim günü ve sigortalılık süresi şartını sağlamış olsa dahi yaşından dolayı emekli olamayanları kapsar. Kendilerine ” EYT mağduru” diyen kişiler yaşlarından dolayı emekli olamıyor. Rakamlara bakıldığında ise Türkiye’de yaklaşık 6 milyon kişinin EYT’li olarak sayılabilir.
En açık ifadeyle emeklilik sigortası girişi 8 Eylül 1999 tarihinden önce olan kişiler EYT kapsamında yer alıyor
Emeklilikte yaşa takılanların beklentisi nedir?
EYT sebebiyle emeklilik tarihleri ötelenen kişiler, 1999 yılında yapılan değişikliğin geçmişe dönük uygulamasının kaldırılmasını talep ediyor. Yani 1999 öncesinde çalışmaya başlayanlar, prim gün sayılarını ve sigortalılık sürelerini doldurduklarında yaşlarına bakılmaksızın emekli olmak istiyor. Emeklilik yaşı kaç, sorusunun cevabı kadınlar ve erkekler için farklı olurken sigortalılık süresi, sigortanın yapıldığı tarih ve ödenen prim günü yaşı etkileyen faktörler olarak karşımıza çıkıyor.
Çıraklık ve stajyerlik EYT kapsamında sayılıyor mu?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in bu konudaki açıklamasına göre stajyerlik ve çıraklık EYT kapsamında sayılmıyor.
Sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 tarihinden sonra olan kadınlar ne zaman emekli olabilir?
Emekli olmak için herkesin belirli gün prim ödemesi gerekir. 8 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihleri arasında sigortası başlayan kadınlar 58 yaşını doldurma, 7000 gün prim ödeme şartıyla emekli olabilir. Bir diğer alternatif ise 4500 gün prim ödemesi, 25 yıl sigortalılık süresi ve 58 yaşını doldurmuş olmak şartı aranır.
1 Mayıs 2005 tarihinden sonra sigortalı olan kadınlar ise 7200 gün prim ödemesi ve 58 yaşını doldurmuş olma şartını tamamladıkları takdirde emekli olabilir. 7200 iş günü prim ödemesinin 2035 yılının sonuna kadar yapılması gerekir. Aksi takdirde çalışan kadın emeklilik yaşı kademeli olarak artar ve kişinin emekli olması için doldurması gereken yaş büyür. Erken emeklilik yaşı kadınlar için sigortalılık süresine ve prim gününe bağlı olarak değişebilir.
Emeklilik yaşı tablo şekline getirilerek emekli olmak isteyenlerin rahatlıkla takip edebilecekleri bir alan hazırlanmıştır. Sigortalılık süresi kadınlar için 8 Eylül 2019’da dolduğu için sigortalılık şartı kadınlarda aranmıyor.
Sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 tarihinden sonra olan erkekler ne zaman emekli olabilir?
- 05. 2008 tarihinden sonra sigortalı olarak çalışmaya başlayan erkekler, 7200 prim günü ödeme yapma ve 60 yaşını doldurma şartlarını sağladıkları takdirde emekli olabilir. Tıpkı kadınlarda olduğu gibi 2035 yılının sonuna kadar 7200 prim günü ödemesinin tamamlanması gerekir. Erkeklerde emeklilik yaşı kadınlara göre farklıdır.
Sigorta başlangıç tarihi 8 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihleri arasında olan erkekler 60 yaşını doldurma ve 7000 gün prim ödeme şartlarını yerine getirdikleri takdirde emekli olabilir. 60 yaşını doldurma, 4500 prim günü ödeme yapma ve 25 yıl sigortalılık süresini tamamlama şartlarını sağlamaları da emekli olmaları için yeterli.
Emeklilik yaşı hesaplama için prim gününüzü, sigortalılık sürenizi hesaba katmalısınız. Yeni yapılan düzenleme ile sigortalılık süresi ve prim günü göz önüne alınacaksa da sigortanızın başladığı tarih de önemlidir. Sigortanızın başladığı tarihe göre yaş, sigortalılık süresi ve prim günü ödemesi değişkenlik gösterir.
Yeni düzenlemeyle EYT Kanunu ne zaman çıkacak?
Emeklilik yaşı düşecek mi, sorusunun yanıtı açıklanacak EYT Kanunu’ndadır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, EYT kapsamında oldukça mesafe katettiklerini ve çalışmaların neredeyse tamamlandığını açıkladı. Buna göre çalışmaları tamamlanan EYT Kanunu’nun, 2023 Ocak ayında duyurulması bekleniyor. Erken emeklilikte yaşa takılanlar bu kanun düzenlemesini bekliyor.
EYT başvuru şartları neler?
EYT başvuru şartları şunlardır:
- 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigorta kaydının bulunması,
- 5000 günlük prim ödemesinin tamamlanması,
- Kadınlar için 20, erkekler için 25 yıl sigortalılık süresinin dolması gerekir.
EYT emekli maaşı hesaplaması nasıl yapılır?
Emeklilikte yaşa takılanlar için maaş hesaplamasında şu 3 dönem önemli;
- 1999 yılı öncesi
- 1999 – 2008 yılları arası
- 2008 yılı sonrası
Bu üç dönemdeki hesaplamalar yapıldıktan sonra emeklilikte yaşa takılanlar için maaş hesaplaması yapılır. Yani emekli maaşı hesaplaması, çalışanın sigortalılık dönemindeki tüm kazançlar dikkate alınarak hesaplanır.
EYT maaş hesaplamalarında dikkate alınacak kriterler neler?
EYT maaş hesaplaması yapılırken şu kriterler dikkate alınır:
- İşçinin aylık kazancı,
- İşçinin çalıştığı yıl,
- İşçinin yaşının dolmasını beklerken ödediği fazladan prim miktarı,
- Çalışanın çalışma süresine ara verip vermediği,
- Çalışma süreleri, etkenleri göz önüne alınır.
EYT yürürlüğe girdikten sonra kaç kişi emekli olacak?
Emeklilikte yaşa takılan yaklaşık 4 milyon kişi bulunur. Emeklilikte yaşa takılanlar için hazırlanan yasa yürürlüğe girdikten sonra sigortalılık süresi ve prim günü ödemesi tamamlanan 1.5 milyon kişi emekli olabilir. Geriye kalan 2.5 milyon kişi ise sigortalılık süresini ya da prim ödeme gününü tamamlamadığı için henüz emekli olamaz. EYT yasasına tabi oldukça kademe kademe 2.5 milyon kişinin de emeklilik haklarını kullanabilmesi bekleniyor.
EYT Yasası sonrasında prim günü eksik olan çalışanlar ne yapacak?
EYT yasasına tabi olan her çalışan emekli olamayacak. 8 Eylül 1999 tarihinden önce var olan sigortalılık süresi ve prim günü şartı halihazırda geçerlidir. Prim günü ya da sigortalılık süresi eksik olan çalışanlar, bu eksikliklerini tamamladıktan sonra emekli olmak için başvurabilir.
2019 yılında kadınlar için 20 yıllık sigortalılık süresi tamamlandığı için kadın çalışanlar yalnızda prim günü şartını yerine getirerek emekli olabilir.
Erkekler içinse 25 yıllık süre bazı sigortalılar için henüz tamamlanmamıştır. 1997, 1998, 1999 yıllarında işe girenler 25 yıllık sürelerini 2022, 2023, 2024 yıllarında tamamlar ve böylelikle emekli olabilir. Emeklilikte yaşa takılanlar arasından sigortalılık süresini en son tamamlayacak erkek ise 8 Eylül 2024’te emekli olabilecek süreye ulaşabilir.
Eksik primi tamamlamak için çeşitli formüller bulunur. İşte bu formüllerden biri:
Kısmi emeklilik
8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olan, fakat emeklilikte yaşa takılan biri 3600 gün prim ödeme şartı ile birlikte yaş şartını yerine getirdiği takdirde emekli olabilir. 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olan bir kadın çalışan 50 yaşına geldiyse ve 10 yıllık sigorta primi ödediyse; erkek çalışan ise aynı sigorta primini ödemesi ile birlikte 55 yaşını doldurduysa emekli olabilir.
Emeklilikte yaşa takılanlar ne zaman emekli olacak?
EYT konusunda merak edilen sorulardan biri de emeklilikte yaşa takılanlar ne zaman emekli olacak, sorusudur. Emeklilikte yaşa takılanlar, emekli olma şartlarını yerine getirdikleri takdirde emekli olabilir. Prim günü ve sigortalılık süresini doldurmayanlar öncelikle bu şartları yerine getirmelidir.
Askerlik borçlanması emekliliği etkiler mi?
Erkekler için askerlik ve emeklilik birbirini etkileyebilir. Eğer askerlik sigorta tarihinden önce yapıldıysa, borçlandığınız gün kadar işe giriş tarihi de geri çekilir. Erkekler askerde geçirdikleri günleri satın alarak prim günlerine ekleyebilir. Fakat yapılan düzenlemeyle askerlik borçlanması EYT kapsamında yer almazsa sigortalı çalışanlar ödedikleri borçlanma tutarını geri alabilir. Ancak askerlik borçlanması ile ilgili henüz netleşen bir durum söz konusu değil.
EYT ile emekli olanların kıdem tazminatı nasıl olacak?
Emeklilikte yaşa takılanlar da mevcut sisteme göre kıdem tazminatından yararlanabilir. Çalışanlar son iş yerlerindeki çalışma süreleri için kıdem tazminatı alabilirken, her çalışma yılı için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı verilir. Bu noktada emekli olacak kişi sayısı da önemli. İş yerinde emekli olacak kişi sayısı fazlaysa kıdem tazminatlarının taksitle ödenmesi söz konusu olabilir. Bu konuda net bir bilgi de henüz mevcut değil.
Emeklilikte yaşa takılanlar için yeni kanun teklifleri ile ilgili çalışmalar yapılırken, 2023 yılında sonucun netleşeceği öngörülüyor. Emeklilikte yaşa takilanlar son dakika gelişmelerine ulaşmak için Kariyer.net Güncel Haberler sayfasını takip edebilir, gelişmelerden haberdar olabilirsiniz. EYT yasası sonrası farklı bir işte çalışmaya devam etmeyi düşünenler, emekli iş ilanları sayfasını takip edebilir.