Bir pozisyon için aşırı kalifiye olma (over-qualified) durumunun Türkçe’de tam bir karşılığı yok ancak en yakın tanımlama “fazla yetkin” olabilir. Şirketlerin deneyimli ve bilgili insanları işe almaya can attıklarını düşünüyor olabilirsiniz ancak bir pozisyon için fazla yetkin olmanız işi almanıza engel olabilir.
Düşük pozisyonlara alınmanız için deneyim ve özelliklerinizi daha alt seviyede mi göstermeyi düşünebilirsiniz ancak işverenler yeteneklerini gizleyen birini işe almak istemezler.
Öncelikle işverenlerin neden fazla yetkin kişileri almaktan korktuklarına bir göz atalım.
? Daha iyi bir pozisyona daha kısa sürede ulaşacaksınız. Beyin avcılarının gözü de üzerinizde olduğundan sizin için para ve zaman harcamak istemeyecekler.
? Yaptığınız işten sıkılacak, organizasyondaki yeriniz konusunda kibirli olacaksınız. Motive edilmeniz güç, yönetilmeniz zor olacak. Bu davranışlarınızla diğer çalışanlar üzerinde de olumsuz etki yaratacaksınız.
? Yetenekleriniz ve deneyiminiz pozisyonun gerektirdiğinden fazla olduğu için hem maddi hem manevi daha fazlasını isteyeceksiniz, bu da şirkete pahalıya mal olacak.
? İşverenin içinde size karşı her zaman bir şüphe olacak. Bu pozisyonu, daha iyisini bulana kadar geçici bir iş olarak görüp görmediğinizi bilemeyecek. Sizi işe alarak böyle bir risk almak istemeyecek.
Umutsuzluğa kapılmayın. Kariyer koçu ve yazar Terri Levine, fazla yetkin olduğunuz durumlarla ilgili bazı ipuçları öneriyor. Sakın daha az sorumluluk ve iş istediğiniz için yetkinliklerinize göre düşük bir pozisyon istediğinizi söylemeyin. Her iş görüşmesi ve pozisyon için ne yapmanız gerekiyorsa onu yapın. Karşınızdakini, pozisyon konusunda istekli olduğunuza ve pozisyonun gerektirdiklerini karşıladığınıza ikna edin. Daha fazlası ya da daha azına değil. Neden başkasını değil de sizi işe alması gerektiğini söyleyin.
Kapak yazınızdan başlayarak fazla yetkin olduğunuz konusunu açın ve bunun neden bir problem olmayacağını açıklayın. Deneyimlerinizin ve özelliklerinizin onlara ne gibi yararları olacağını anlatın. Bir risk değil, bir değer olduğunuza ikna edin. Önceki iş deneyiminizde sizden daha genç ve daha az deneyimli bir çalışana göre, nasıl daha verimli olduğunuzu ve çabuk problem çözdüğünüzü örnek olarak verebilirsiniz.
Dürüst olmalısınız ancak bunu nasıl yaptığınız da çok önemli. “Daha iyi bir iş bulmak için eğitim almak istediğimden, kendime zaman ayırmak istiyorum” gibi bir dürüstlük aleyhinize olabilir. “Aileme daha fazla zaman ayırmak istiyorum” gibi bir açıklama daha düşük bir pozisyon için anlamlı bir neden oluşturabilir.
Tüm bu aşamaları geçtikten sonra işveren size ödeyeceği para konusunda kararsız kalabilir. Ona özel yaşamınıza ayıracağınız zaman ve manevi tatminin, paradan daha önemli olduğunu söyleyin. Böylece potansiyel işvereniniz hem değerli birini işe almış olacak hem de pozisyon için öngörülen maaş aranızda problem olmayacaktır.
Ayrıca karşınızdakini, önünüze çıkan ilk fırsatta şirketi yüzüstü bırakmayacağınıza da inandırmalısınız.
Pozisyon için fazla yetkin olmanız, birlikte çalışacağınız kişileri ve amirinizi ürkütebilir. Daha başarılı olmanız, daha çabuk terfi almanız hatta amirinizin yerine geçme olasılığı akla gelebilecek ilk nedenlerden. Yapmanız gereken bu işi istemenizin nedenlerini açıklamak ve amirinize koltuğunun güvende olduğunu hissettirmek. Onlara sizin gibi fazlasıyla deneyimli ve bilgili biriyle çalışmanın kendileri için nasıl yarar sağlayacağını anlatın.
Özgeçmişinizde de bazı değişiklikler yapmanız gerekebilir. Örneğin satış temsilcisi pozisyonu için başvuruyorsanız, son şirketinizde satış departmanının yöneticisi olduğunuza odaklanmak yerine, satış tekniği, bilgi ve deneyiminizden bahsedebilirsiniz. Gerekiyorsa onlara ne kadar ciddi olduğunuzu göstermek için bir yıllık kontrat imzalamayı da önerebilirsiniz. Genç ve deneyimsiz rakiplerinizin çoğunun hedefinin daha iyi pozisyonlara ilerlemek olduğunu, sizinse o aşamaları geçtiğinize ve şimdi daha istikrarlı bir iş istediğinize dikkat çekebilirsiniz. Tabii bu söylediklerinizi arkasında da durmalısınız.
Fazla yetkin olacağınız bir pozisyona başvururken neleri göze aldığınızı iyice düşünün. Eğer kırılgan bir yapınız varsa, daha düşük bir pozisyonda çalışmaya katlanamayabilirsiniz. Emir alabilecek misiniz? Eski bir yöneticiyseniz daha önce çalışanlarınıza yaptırdığınız işleri kendiniz yapabilecek misiniz? Sizden daha genç bir patronla çalışabilecek misiniz? Bunlar karşınıza çıkabilecek durumlar. Eğer hiçbiri sizi rahatsız etmeyecekse, başvurularınıza farklı bir yön verebilirsiniz.