“Güdülenim ve Kişilik” (1954; Motivation and Personality), “Bir Varolma Psikolojisine Doğru” (1962 ; Toward a Psychology of Being) isimli yapıtların yazarı, sosyal psikolojinin geliştiricilerinden Abraham MASLOW, eserlerinde bireylerin motivasyonunda ihtiyaçlar hiyerarşisinin önemini vurgulamıştır.
Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi;
Maslow’a göre insanların her gereksinimi karşılandıkça, hiyarşinin bir üst basamağına geçilir. Buna göre insan, fizyolojik ve güvenlikte olma gereksinimlerinden sonra, sosyal gereksinimleri olan “ait olma”, “sevme”, “sevilme”, “sosyal etkileşimler” gibi gereksinimlerini gidermektedir. Daha sonra saygınlık gereksinimi; öz saygı, başarı ve bağımsızlık, başkaları tarafından tanınma ve saygı duyulma karşılanmaktadır. Hepsinden sonra ise bireyin sahip olduğu tüm potansiyeli etkili bir biçimde kullanabilme gereksinimi olan “kendini gerçekleştirme” aşaması gelmektedir.
Günümüzde insanların gerek özel gerek profesyonel iş hayatlarında karşılaştıkları en önemli sorunlarından bir tanesi de kendilerini tam olarak gerçekleştirememeleridir. İnsanları sabahın erken saatlerinde yataklarından kaldırabilecek ve ofislerinde geçirdikleri zaman boyunca kendilerini verimli ve olumlu hissetmelerini sağlayacak düzeyde bir kariyerlerinin olmasının önemi gittikçe artmaktadır. Hayatlarından ve kariyerlerinden ne istedikleri, yaptıkları işin onlara ne derece yeterli olduğu, günümüz çalışanlarının genelde yaşadıkları paradoksun bir yanını, para kazanmayla paralel gelişen yaşam mücadeleleri de diğer yanını oluşturmaktadır.
“Şu an yaptığım işten daha fazlası olmalı, tüm hayatım boyunca bu işi mi yapacağım?” tarzındaki sorular sorarak çalışanlar; hayatlarını, kariyerlerini, yöneticilerini ve firmalarını yeniden değerlendirirler. Kendilerini bağlı hissetmedikleri bir firmada, gerçekleştirmekten sıkıntı duydukları görevlerde bulunmanın ne derece doğru olduğunu sorgulamaya başlayan çalışanlarının sayısı artarken, kendileri için bir anlamı olan işlerde çalışma konusunda ısrarcı olan bireylerin sayısı da artmaktadır.
Çoğumuz işimizin bizi tatmin etmediğini zaman zaman düşünmüşüzdür; fakat sonrasında gelen düşünce de en azından bir işimizin olduğudur; ” Firmaların belli limitlerinin olması ve çoğunun tamamen kar amacı taşıması, çalışan memnuniyeti konusunda titiz davranmadıklaırnı göstermektedir. Ben bir iş sahibi olduğum için sevinmeliyim ve bu işin benim için ideal olup olmadığı konusunda çok da fazla düşünmemeliyim.” İşte, profesyonel iş hayatında sorunlar oluşmasına neden olan problem de tam bu noktada başlamaktadır.
Bu konu, yeni mezunlar açısından değerlendirildiğinde, yönelmeyi planladıkları kariyer hedeflerinin ne derece tatmin edici olduğu konusunda kesin emin olmak isteyen geniş bir kitle karşımıza çıkmaktadır. Üniversitelerin kariyer günleri düzenlemeleri, bu kariyer günlerine çeşitli firmaların katılmaları ve kendilerini anlatmaları eskiden sıkça görülen bir durum değilken, artık üniversite öğrencilerini potansiyel adaylar olarak değerlendiren işverenlerin ve kariyer konusuna daha bilinçli bakmaya başlayan yeni mezunların bu tip organizasyonlara olan ilgi ve talepleri de artmıştır. Özel-profesyonel iş yaşamındaki denge, çalışma saatleri, yıllık izinler ve kariyer hareketliliği konunda işverenlere sorular yönelten yeni mezunlar, işverenleri gelecekte yeni birtakım önlemler ve değişiklikler üzerinde çalışmaya sevkedebilirler. Bunun temel nedeni de yeni mezunların kariyer kavramını hayatlarının çok önemli bir parçası olarak görmeleri; ama kariyerlerinin, tüm hayatları anlamına gelmediğini de vurgulamalarındadır. Çalışmayı tercih edecekleri firmanın da bu düşüncelerine saygı gösteren ve bu tip bir felsefeye sahip bir firma olmasını istedikleri açıkça ortadadır.
Belli bir süredir hem ülkemizde hem de dünyada yaşanan işten çıkarmalar ve kısıtlamalar sonrasında işten çıkarılan çoğu birey açısından değerlendirildiğinde de sıklıkla görülen durum, kişilerin ilk şoku atlattıktan sonra, işten çıkarılmalarını kendilerini gerçekleştirmek ve gerçekten yapmak istediklerini yapmak için bir fırsat olarak görmeye başladıklarıdır. Bireylerin geçmişte hiç olmadığı kadar günümüzde kendi işlerini kurmaya yönelmeleri de bu nedenle açıklanabilir. Kendilerine daha fazla vakit ayırmak isteyen ve yeteneklerini kendi şirketi için kullanmayı hedefleyen bireyler, günümüzde girişimci kimlikleriyle ön plana çıkmaktadır.