KPSS nedir, sınavda yer alacak dersler nelerdir, memur olma hakkı sağlayan kriterler ne? Bu soruların cevabı ve daha fazlası senin için hazırladığımız bu yazıda!
Ülkemizde kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmak için ÖSYM tarafından hazırlanan KPSS – Kamu Personeli Seçme Sınavı’na girmek gerekir. Kamu görevlerine ilk defa atanacak olanlar için yapılacak sınavlar hakkında genel yönetmelik hükümlerine istinaden adaylar A grubu kadrolar ya da B grubu kadrolar arasından tercih yaparak KPSS’ye girebilir. A grubu kadrolar Başbakanlık, Bakanlık, genel müdürlük düzeyindeki kuruluşların yanı sıra il özel idareleri ve belediye teftiş kurullarında çalışmayı kapsar. B grubu kadrolar ise özel ya da genel bütçeli kurumlar, belediyeler, döner sermayeli kuruluşlar ve diğer kamu kurumlarında çalışmak isteyenlerin tercih edebileceği seçeneklerden oluşur.
KPSS nedir?
Kamu kurum ve kuruluşlarına kamu personeli olarak atanmak amacıyla Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) yapılır. İlk olarak 17 Ekim 1999 yılında Devlet Memurları Sınavı (DMS) adıyla 1999’da ÖSYM tarafından gerçekleştirilen sınav, sonraki senelerde bugünkü ismini almıştır. KPSS genel olarak Genel Kültür, Genel Yetenek, Eğitim Bilimleri, Öğretmenlik Alan Bilgisi, İktisat, İşletme, Hukuk, Maliye, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri, Muhasebe, Kamu Yönetimi, İstatistik, Uluslararası İlişkiler sınavlarından oluşur. Sınava başvuru yapacak olan adayların bu başlıklardan bir kısmına girerek asgari düzeyde bir puan elde etmesi gerekir. Genel Kültür ve Genel Yetenek sınavları ise branş her ne olursa olsun herkesin girmesi zorunlu olan testi kapsar. A ve B grubu olarak ayrılan sınavda A grubu kadrolarına İşletme, Sosyal Bilimler, İktisat, Hukuk Fakültesi mezunları başvuru yapabilir. Sayı düşük olsa da KPSS A kadrolarına giriş yapmak isteyen mühendis ve diğer lisans bölüm mezunlarının denetmen, müfettiş, uzman yardımcısı, kontrolör olarak başvuru yapabilmesine imkan tanınır. Lisans mezunları bölümüne göre KPSS Din Hizmetleri Alan Bilgisi (DHBT) sınavına girmekle de yükümlüdür.
Lisans bölümlerden mezun olacak adaylar ya da mezunlar KPSS B grubu sınavına dahil olur. Ortaöğretim mezuniyeti elde edecek olan kişiler ya da mezunları ortaöğretim KPSS sınavı için başvuru yapabilir. Üniversitelerin 2 yıllık ön lisans bölümlerinden mezun olacak kişiler ya da mezunlar ise KPSS önlisans sınavı için bir başvuru gerçekleştirebilir. KPSS ortaöğretim, önlisans ve lisans sınavları farklı zamanlarda yapılır. Yalnızca Genel Kültür ve Genel Yetenek sınavlarını kapsayan KPSS B grubu sınavları 2 yılda bir gerçekleştirilir ve puanın geçerlilik süresi de 2 senedir. Bu süre boyunca memur adayları puanı doğrultusunda bir tercih işleminde bulunabilir. Ancak uzmanlık sınavı olan A grubu kadroları için her sene farklı bir sınav yapılır ve sınavın geçerliliği sadece 1 senedir.
KPSS başvurusu ÖSYM’nin belirlediği tarihte ÖSYM’nin web sitesi üzerinden yapılır. Başvuru için gerekli olan mezuniyet durumunun tamamlanması, sistemde adayın güncel bir fotoğrafının yer alması ve başvuru ücretinin ödenmesi şartları yer alır. KPSS ne zaman sorusuna ÖSYM’nin ortaöğretim, ön lisans ve lisans mezunları için belirlediği tarihlerde sınav gerçekleştirilir şeklinde yanıt verilir. Sınav başvuru işlemlerini tamamlayan adaylar, ÖSYM sınav takvimini takip ederek sınavın yapılacağı zaman hakkında bilgi sahibi olabilir. Sınav merkezinin adayların sınava gireceği alanları belirlemesi de sınava belirli bir zaman kala yapılır. Sınav günü KPSS giriş belgesi ile birlikte adayın sınava girmesi beklenir. Genel Yetenek 60 soru, Genel Kültür 60 soru olmak üzere memur adayları toplamda 120 sorudan sorumlu tutulur. Sınavın süresi ise 130 dakikadır.
KPSS dersleri
KPSS A grubu, B grubu, Eğitim Bilimleri, Öğretmenlik Alan Bilgisi Sınavı (ÖABT) ve Din Hizmetleri Alan Bilgisi (DHBT) sınavlarını içerir. Bunlar arasında adayların en sık girdiği sınav KPSS B grubudur. Genel olarak pek çok mesleği kapsayan bu sınava ortaöğretim, önlisans ve lisans mezunları dahil olur. Ancak bu farklı mezuniyet dereceleri için sınav soruları ve sınav günü de farklılık gösterir. Güncel KPSS Genel Yetenek sınavında Türkçe ve matematik dersleri yer alırken Genel Kültürde coğrafya, tarih, vatandaşlık ve güncel bilgiler yer alır. Bu doğrultuda KPSS dersleri için aşağıda belirtilen konu başlıklarını inceleyebilirsin:
Türkçe Konular
- Ses ve yapı bilgisi
- Sözcükte, cümlede ve paragrafta anlam
- Sözcük ve cümle bilgisi
- Yazım kuralları
- Anlatım bozuklukları
- Noktalama işaretleri
- Sözel mantık
KPSS Matematik Konuları
- Temel Kavramlar
- Bölme ve bölünebilme kuralları
- Sayılar
- EBOB-EKOK
- Birinci dereceden denklemler
- Asal çarpanlarına ayırma
- Eşitsizlik
- Köklü sayılar
- Mutlak değer
- Üslü sayılar
- Kümeler
- Problemler
- Rasyonel sayılar
- Oran-Orantı
- Permütasyon
- Çarpanlara ayırma
- Kombinasyon ve olasılık
- Tablo ve grafikler
- Sayısal mantık problemleri ve geometri
- İşlem ve modüler aritmetik
KPSS Tarih Konuları
- Selçuklular dönemi ve öncesi
- Selim’den itibaren Türk İnkılabını hazırlayan etkenler
- Osmanlı Devleti Dönemi
- Anadolu Selçuklu Devleti ve öncesinde Türk Devletleri
- Ulusal Kurtuluş Savaşı
- Atatürk Dönemi: İç olaylar ve dış politika
- Atatürk İlke ve İnkılapları
- Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi
KPSS Coğrafya Konuları
- Türkiye’nin fiziki özellikleri
- Türkiye’nin ekonomik özellikleri
- Türkiye’nin beşeri özellikleri
Vatandaşlık Konuları
- Anayasa hukukuna giriş
- Hukukun temel kavramları
- İdare hukuku
- Yasama
- Yürütme
- Yargı
KPSS soruları içerisinde Genel Yetenek bölümünde 30 Türkçe, 30 matematik sorusu yer alır. Genel Kültür bölümünde ise adaylar 28-29 soru tarihten, 18 soru coğrafyadan, 9 soru vatandaşlık bilgisinden ve 6 soru güncel bilgilerden sorumlu tutulur. Tüm adaylarda olduğu gibi öğretmen adayları da Genel Yetenek ve Genel Kültür sınavlarına dahil olarak KPSS Eğitim Bilimleri ile birlikte Öğretmenlik Alan Bilgisi Testine girmek zorundadır. KPSS’ye girenler, netlerine göre puanlarını hesaplamak isterlerse “KPSS Puan Hesaplama” sayfamızı inceleyebilirler.
Öğretmen adaylarının KPSS atamaya tabi olan puan türü P121 ‘dir. Eğitim Bilimleri testinde 80 sorudan sorumlu olan adaylar, branş bazlı meslekler için ÖABT sınavına dahil olur. Kendi alanları ile ilgili 75 soruluk bir testten geçen kişiler, tüm oturumları tamamladıktan sonra P121 olan atamaya teşkil eden puanı elde eder. A grubu uzmanlık sınavına girecek olanlar için uygulanan testler Genel Yetenek ve Genel Kültürle birlikte alan konularıdır.
Kamu Yönetimi, İşletme, Çalışma Ekonomisi, Muhasebe, İstatistik, Hukuk, Uluslararası İlişkiler, Maliye, İktisat ve Endüstri İlişkileri bölümlerinden oluşan her bir test kırkar sorudan oluşur. 3 oturum şeklinde gerçekleşen A grubu uzmanlık sınavının ilk oturumunda Kamu Yönetimi, Çalışma Ekonomisi, Uluslararası İlişkiler ve Endüstri İlişkileri sınavları yapılır. İkinci oturumda Hukuk, İktisat, Maliye sınavları gerçekleştirilir. 3. oturumda ise adaylar İşletme, Muhasebe, İstatistik testlerinden sorumlu tutulur.
KPSS DHBT ise Diyanet İşleri Başkanlığı’nda din hizmetleri konusunda görev yapmak isteyen lisans, önlisans ve ortaöğretim mezunlarının girebileceği bir sınavdan oluşur. 40 sorudan oluşan sınava her adayın mezun olduğu öğrenim düzeyinde katılım göstermesi şarttır. KPSS DHBT’de yer alan ilk 20 soru DHBT-1 olarak adlandırılırken ikinci 20 soru ise DHBT-2 şeklinde isimlendirilir. Bu adayların KPSS Genel Yetenek ve Genel Kültür sınavlarına katılması da zorunludur.
KPSS lisans & önlisans bölümler/şartlar
Önlisans ya da lisans bölümünden mezun olan ya da son sınıfta okuyan kişiler, KPSS şartlarını taşıması halinde sınav başvurusunu yapabilir. ÖSYM tarafından gerçekleştirilen sınav, kamu mesleklerine atanmak isteyenler için girilmesi zorunluluk taşıyan ve başvuru şartlarının tamamına uygun olunması gereken koşullardan oluşur. KPSS’ye girmek için adayların Türk vatandaşı olma zorunluluğu vardır. Ayrıca adayın 18 yaşını doldurmuş olması, kamu haklarından mahrum olmaması gibi önemli şartları yerine getirmiş olması gerekir. Bunların yanı sıra anayasal düzene karşı olan suçlardan sahtecilik, hileli iflas ya da rüşvet, hırsızlık, güveni kötüye kullanma gibi konulardan mahkum olmaması şartı da bulunur.
KPSS’ye giren ve yeterli puanı alan adaylar, farklı sınav sürecine ve mülakatlara dahil olabilir. Uzman, müfettiş, kontrolör, denetmen gibi uzmanlık gerektiren meslekler dışında her kadro KPSS B kadrosuna aittir. Bu doğrultuda düz memurluk, mühendis, tekniker, teknisyen, memur, mimar, psikolog, veteriner, avukat vb. tüm kadrolar lisans ya da önlisans mezunlarının bölümüne göre tercih edebileceği meslekleri içerir. Başbakanlık, Bakanlık, müsteşarlık, başkanlık ve bağımsız genel müdürlük pozisyonlarında görev yapmak isteyen aday memurların üniversitelerin İktisadi ve İdari Bilimler Fakülteleri’nde yer alan bölümlerinden mezun olması zorunluluğu bulunur. Bu bölümler arasında işletme, endüstri ilişkileri, iktisat, maliye, çalışma ekonomisi, muhasebe ve kamu yönetimi, istatistik gibi alanlar yer alır. A grubu sınavında başarı gösteren İİBF mezunları, kurumların kendi içerisinde hazırladığı sınav ve mülakat süreçlerine tabi tutulur. Kariyer meslekleri arasında hukuk uzmanlığı, uzman hukukçu, hukuk müşavirliği gibi mesleklerde görev yapacak olan kişilerin lisans hukuk bölümünden mezun olması gerekir. KPSS A kadrolarındaki meslekler dışında yer alan meslek ve kurumlar için ise düz memurluk branşları bulunur. İlk defa kamu hizmeti ve görevine atama yapılacak olan bu kadrolarda çalışmak isteyen memur adaylarının yalnızca KPSS B grubu sınavına dahil olması yeterli olur. KPSS A grubu sınavına İİBF haricinde mühendislik fakültesi mezunları da kendi alanlarında uzmanlık elde etmek üzere bu sınava başvuru yapabilir.
KPSS atanma şartları arasında kanunda yer alan koşulların yerine getirilmesi haricinde sınavdan yeterli puan alma şartı da bulunur. Merkezi alımlarda belirli bir puan farkı aranmaksızın istenen kadroya tüm mezunlar başvuru yapabilir. Ancak sözleşmeli personel alımlarında bazı kurum ve kuruluşlar asgari 60 ya da asgari 70 puan gibi bir şart koşabilir. Bunların yanı sıra görevini yapmaya engel bir sağlık durumu olmaması, vardiyalı çalışma düzenini kabul etmesi, tehlikeli işlerde çalışmaya elverişli olması gibi şartlar da kadroya özel şartlar arasında yer alabilir.
Önlisans mezunları; düz memur, sekreter, zabıta ve icra katibi, infaz koruma memuru, mübaşir, zabıta memuru, veri hazırlama ve kontrol işletmeni, destek personeli, hizmetli, büro memuru, danışma memuru gibi mesleklere yeterli puana sahip olması halinde başvuru yapabilir. Yalnızca KPSS B grubundan sınava giren lisans mezunları da düz memurluk, veri hazırlama ve kontrol işletmeni, sekreter, avukat, mühendis, veteriner, mimar ve daha pek çok dalda bölümüne göre memurluk şansını elde edebilir. İlahiyat bölümünden önlisans düzeyinde mezun olan kişiler, GY-GK sınavı sonrasında Din Hizmetleri Alan Bilgisi sınavına girebilir. Aynı zamanda İlahiyat Fakültesi mezunları, eğitim fakültelerinin din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenliği mezunları da DHBT’ye girerek yeterli puanı almaları halinde kendi branşlarında atamaya hak kazanabilir. Sınava dair şartlardan biri de önlisans mezunlarının ortaöğretim sınavına, lisans mezunlarının ise hem önlisans hem de lise KPSS’ye giremeyeceğidir. Adaylar en son mezun olduğu derece neticesinde bir sınav başvurusu gerçekleştirebilir. KPSS için başvurunu tamamladıktan sonra, geçmiş yılların en düşük atama puanlarına ÖSYM üzerinden ulaşabilirsin.