İngiliz mağaza zinciri Marks & Spencer, Antalya’daki mağazasıyla Türkiye şubelerini 18’e çıkardı. Türkiye’de Marka Mağazacılık adı altında faaliyet gösteren şirketin İnsan Kaynakları Grup Yöneticisi Gökhan Mete Çavuşoğlu, mağazacılık sektörünün ciddi kariyer fırsatları sunduğunu belirtiyor. Perakendecilik sektöründe gıda, giyim, aksesuar ve ev eşyaları alanında dünyada 29 ülkede 450’ye yakın mağazalar zinciri ile faaliyet gösteren Marks & Spencer’ın temelleri, 1882 yılında İngiltere’de atıldı. 1999 yılında Fiba Şirketler Grubu, Marks & Spencer’ın İngiltere’den franchising haklarını satın alarak Marka Mağazacılık’ı kurdu. Son olarak 18. mağazasını Antalya’da açan Marks & Spencer, Türkiye’de üretim yapmıyor, firmanın ürün kataloğundaki ürünleri pazarlıyor. İnsan Kaynakları Grup Yöneticisi Gökhan Mete Çavuşoğlu, perakendecilik sektöründe son yıllarda yaşanan büyümeyle ilgili şunları söylüyor: “Sektörde büyüme yaşanıyor ve müşterinin talepleri de bu doğrultuda… Çok büyük sıçramalar kaydetmese de yeniye ve kaliteliye beklenti daha fazla olduğu için bu sektör de giderek büyüyor. Türkiye’nin hemen her yerinde çok farklı alışveriş merkezleri açılıyor. Yeni mağazalar, yeni markalar giriyor piyasaya, dolayısıyla biz de kendi müşterilerimizi artırmaya, yaygınlaşmaya, müşterimizin ayağına gitmeye çalışıyoruz. Eylül sonu itibariyle Konya’da açacağımız mağazayla beraber 21 mağazaya çıkmış olacağız.”
“Mağazacılık sektöründe eğitimli eleman sıkıntısı yaşıyoruz”
Artan mağaza sayısı ve talep karşısında, İnsan Kaynakları açısından sorun yaşadıklarını söyleyen Çavuşoğlu, mağazacılığın bir okulu olmamasından şikayetçi. Üniversite mezunu adayların sektörü tanımadığını, bu nedenle yeni aday katılmadığını belirten Çavuşoğlu şöyle devam ediyor: “İnsanlar farklı bölümlerden geliyor. Bu aşamada Kariyer.net’in üniversiteleri gezip Kariyer.net’i tanıtması benim çok hoşuma gitti. Belki ileriki aşamalar için bir öneri olarak kabul edersiniz; perakendecilik ya da mağazacılık sektöründe kariyeri de anlatmak, yani sektör bazında kariyeri gençlere anlatarak özendirmek. Potansiyel işgücüyle buluşulduğu bu aktivitede, sektörlerin de detaylı tanıtımının yapılması, adayların bilinçlendirilmesi için önemli bir fırsat olacaktır. Perakendecilik ya da mağazacılık sektörünün tanıtımıyla birlikte kariyer olanaklarını anlatmak ve özendirmek gerekecektir.”
Türkiye’de mağazacılık sektöründe çalışanların kariyer beklentilerinin çok yüksek olmadığını, insanların satış asistanı olarak girip, o pozisyonda kalacağını zannettiğini söyleyen Çavuşoğlu, günümüzde müşterilerin beklentilerinin değişmesiyle birlikte müşteri karşısında ürünü çok iyi tanıyan, şirketi çok iyi bilen, onun beklentilerine çok iyi cevap verecek kalifiye kişiler aramaya başladıklarını belirtiyor. Perakendecilik sektöründeki eğitimli eleman sıkıntısını, insanların bu sektörü tanımadıkları için seçmediklerine bağlayan Çavuşoğlu, üniversitelerde konuyla ilgili bölümler olmadığını ve bu durumun kendilerini çok etkilediğini söylüyor:
“Hem MEB’e hem YÖK’e bu konuda yazılar yazdık. Bir dönemler mağaza işletmeciliği, satış yönetimi diye ön lisans bölümleri vardı. Fakat yeni bir çalışma ile bu bölümler işletme ön lisans adı altında toplanarak, eğitim programlarının tek tip olmasına çalışılmıştır. Eğer üniversitelerde Arıcılık diye bir bölüm varsa en ihtiyaç olan sektörde YÖK’ün böyle bir daraltmaya gitmesi bizi çok etkiledi. Bu sektörde birlik olmadığı için sesimizi duyuramadığımızı düşünüyorum. Ama bundan sonra Birleşmiş Markalar Derneği adı altında çalışmalarımız olacak. Meslek yüksek okulları, hatta gerekirse açık öğretim programlarında bile bölüm açılabilir. ‘Stok nedir, mağazacılık, satış teknikleri’ gibi bilgiler verilirse hiç olmazsa satış asistanı, belli bilgi dağarcığına sahip olarak gelir.”
“Part-Time başlayan bir çalışanımız şu anda Mağaza Müdürü”
Marks & Spencer, adaylardan en az lise mezunu olmaları şartını arıyor. Haftada 45 saat, 5 gün çalışma düzeninin benimsendiği şirkette, ortama uyum sağlayabilecek bilinçli adaylar tercih ediliyor. Part-time ve full-time çalışma olanağı olduğu için zamanı kısıtlı olan, emekli, ev hanımı, tekrar iş hayatına dönen, modayı bilen, güler yüzlü ve “satış benim işim” diyen kişiler aday yelpazesi içinde. Adaylar ilk görüşmeden sonra küçük bir sınava tabi tutuluyor, sınav değerlendirmesinden sonra ikinci görüşmeyle işe alınıyor. Marks & Spencer’da çalışanların kariyer fırsatlarının çok açık olduğunu söyleyen Çavuşoğlu bir de örnek veriyor: “Üniversite öğrencisi çalışan bazı arkadaşlar okulları bittikten sonra bile bizle kalıp çalışmaya devam ediyorlar. İnşaat mühendisliğinde okuyan, part-time başlayan bir arkadaş, okulu bitiyor, inşaat mühendisliği yapmıyor, mağazamızda devam ediyor. Şu anda mağazalarımızdan birinde Mağaza Müdürü.”
Belli bir dönemi geçiren, yetkinlik sağlayan kişilere yeni dönemlerde değerlendirme merkezleri açılıyor. Kişilik testleriyle birlikte çeşitli testler uygulanıyor ve bu işi meslek olarak seçeceğine inandıkları kişileri basamak basamak yöneticiliğe yükseltiyorlar. Yöneticilerin %90’ı şirket içinden seçiliyor.
Marks & Spencer çatısı altında çalışmaya başlayan adaylar öncelikle “satış asistanı oryantasyon” programına tabi tutuluyor. Bir ay kadar bir süre, mağazada genel havayı soluduktan sonra merkezde gruplar halinde 3 gün süren bir eğitim alıyorlar. Burada mağaza, ürün bilgilerini ve uygulamalı kasa bilgilerini içeren 3 günlük bir program görüyorlar. Bu oryantasyondan sonra mağaza içinde satış tekniği eğitimleri devam ediyor. Marks & Spencer İnsan Kaynakları’nda Eğitim Uzmanı olarak görev yapan Çınla Altuner ayrıca Retail Academy adı altında bir çalışmaları olduğundan bahsediyor :”Retail Academy diye bir akademi var İngiltere’de. Türkiye’de de bununla ilgili çalışmalara başlıyoruz. Çalışanlara yönelik, kurs, seminer tarzı geniş kapsamlı bir program olacak.”
Marks & Spencer’ın tüm kadroları için performans değerlendirmesi yapılıyor. Yıllık sayısal hedeflere dayalı değerlendirmelerin yapıldığını belirten Gökhan Mete Çavuşoğlu, “Sayısal hedeflerimiz var. Şirketimizin iş tanımlamaları ve yetkinliklere bağlı beklentileri söz konusu. Bu değerlendirme sonucu eğitim ihtiyaçlarımızı karşılıyoruz. Departman ve mağaza yöneticileri de dahil olmak üzere performans yönetimi, mülakat teknikleri konusunda eğitimden geçiriliyor. Her sezon başı bütün satış grubumuzu bir sınava tabi tutuyoruz. Böylece ürün, prosedür, kampanya bilgilerinin güncel kalmasını sağlıyoruz” diyor. Bu sınavların mağazalar ve çalışanlar arasında tatlı bir rekabet oluşturduğunu ekleyen Çavuşoğlu, dereceye girenleri hediye çekleri, tatiller gibi hediyelerle ödüllendirdiklerini söylüyor.
“Bireysel Öneri Sistemi, çalışanları da projelere dahil ediyor”
Firmanın ayrıca bir de öneri sistemi var, her çalışan buraya önerilerini gönderebiliyor, uygulamaya geçen öneri sahipleri ödül kazanabiliyorlar. “Örneğin ‘Kariyer.net dergisine Marks & Spencer ürün tanıtım bilgisi gönderelim’ diyen Personel ve Özlük İşleri Sorumlusu Hakan Aygündüz ödül kazandı. Fikirlerini katmış oluyorlar, hatta bazı projeler onların sayesinde başlamış oluyor. Biz de böyle bir çalışan grubuna sahip olduğumuz için çok keyifliyiz. Yaş ortalamamız 27, Türkiye’nin yaş ortalamasına yakın genç bir grupla çalışıyoruz. Kendimizi bu anlamda şanslı hissediyoruz.”
Şirkette büyük çoğunluğu mağazalarda olmak üzere 580 kişi çalışıyor. Çalışanlar belli bir sürenin sonunda özel sağlık sigortasına sahip oluyorlar. Satış bazlı bir prim sistemi mevcut. Özel günlerde tüm birimleri dahil eden oyunlar oynanıyor. Yılbaşında tombala, Anneler Günü’nde çiçek toplama, personel gecesi gibi etkinlikler düzenliyorlar.
Gökhan Mete Çavuşoğlu’na göre her mağaza ayrı bir departman gibi işlev görüyor. “Merkez ofiste de farklı departmanlarımız faaliyet gösteriyor. İngiltere’den ürün seçen ürün departmanımız, satışı daha iyi gerçekleştirmek için kontrollerin yapılmasından sorumlu Satış Departmanı, Pazarlama, Görsel Düzenleme, Mali İşler, Bilgi İşlem ve en sonunda İnsan Kaynakları departmanımız mevcut.”
Sektörün iyi tanıtılmadığı için yeni kaynakların yaratılmadığını söyleyen Çavuşoğlu, “Burada tüm bu sektördeki İnsan Kaynakları yöneticilerine düşen görev, sektörü daha fazla insana tanıtmak” diyor.