Mesleğimizi nasıl seçiyoruz? Kariyer nedir? Kariyer sahibi olmak ne demektir? Şapka Danışmanlık Kurucusu, Profesyonel Koç ve Eğitmen Müge Çevik kariyer kavramını inceliyor.
Özellikle iş hayatının içindeki pek çok insanın keyifle hatırladığı ve hep dönmek istediği üniversite yıllarına ben, şuan olduğum yerle kıyasladığımda hiç dönmek istemiyorum. Çünkü üniversite yıllarımı, arkadaşlarla gezip tozup bol şamata, az okul olarak hatırlamıyorum. Daha çok, “Ee biz şimdi ne olacağız, ne olarak mezun olacağız ve nerede iş bulacağız” cümleleri ile hatırlıyorum. Sonrasında, okunan bölüm ile ilgili bir meslek yapılmayacağına karar verme, uygun yüksek lisansı seçme, bu arada yarı zamanlı çalışma fırsatlarını kovalama ve hep çalışma var. Şimdi geldiğim yerde, üniversitelerde verdiğim seminerlerden edindiğim izlenim ile maalesef çoğunluğun benim kadar şanslı olamadığını da görüyorum. Daha lisede, hatta öncesinde Türkçe, Matematik, Fen gibi seçimler yapması beklenen gençler, neye gerçekten kabiliyetleri olduğunu bilmekten uzak, ya aile-okul-dershane üçgeninde yönlendirmelerle ya da ne kadar çalışmaya razılarsa o kadar puanla nereye girebilirlerse giriyorlar. En az dört yıl, şanslarına ya severek ya da hiç sevmeyerek bir üniversitede okuyorlar. Sonrasında ise asıl kıyamet kopuyor, iş görüşmeleri ve mülakatlar başlıyor. Bu hikaye işe girince de bitmiyor girmeyince de. Ya severek çalışıyorlar ya da şikayet eden ve mutsuz çoğunluk kervanına katılıyorlar.
Kendinden memnun olmayan insanlar ordusu
Profesyonel hayatın içinde işini, şirketini, ortamını ve karşılığında aldığı bedeli aynı anda seven çok az insan ile tanıştım. Genelde insanların özendikleri pozisyonlarda ve rütbelerde çalışanların ise sanıldığının aksine daha da mutsuz olduğunu gördüm. O zaman da şunu sormaya başladım: Madem insanlar çoğunlukla kariyerlerinden memnun değil, o zaman neden devam ediyorlar veya bu aşamaya nasıl gelmişler?
Bu gözlemim neticesinde de anladım ki, insanların ellerindeki şey gerçekten kendi planlı ve bilinçli seçimleri olmadığında ve hatta bazen kendi seçimleri olsa da ne kadar kıymetli olursa olsun memnun olamıyorlar. Tam olarak neden memnun olamadıklarını soruşturduğumda ise çok çarpıcı bir şeyi fark ettim; aslında özde, kendilerinden memnun değiller! Geldiğimiz noktada kariyeri olan ama kendinden memnun olmayan insanlar ordusu ile karşı karşıyayız. Bu, üzerinde düşünmeye ve çalışmaya çok değer bir konu. Çalışmaya da memnuniyet kısmından önce “kariyer” kısmından başlamak gerek diye düşünüyorum.
Peki, nedir bu kariyer? Ya da kariyer sahibi olmak ne demektir? Doktor olmak, mühendis olmak, yönetici olmak, kariyer sahibi olmak mı demektir? İlla üst düzey bir unvan mı demektir? Akademik unvan mı demektir? İş hayatında gelişim göstermek, terfiler almak, iyi para kazanmak, bilinen bir şirkette çalışmak, kendine bağlı insanlar olması mı demektir? İyi bir ressamın da kariyeri var mıdır? Bu da bir plan dahilinde midir? Gelişimini anlamak için terfi olmadığına göre, kriterler nelerdir? Sordum, sordum, soruları tüketemedim.
Ama kariyerin kendimce tanımını buldum. Benim “kariyer” sözcüğünden anladığım, kişinin kendisini hayatı içinde ve profesyonel olarak hayatını kazandığı alanda, bir noktadan bir noktaya taşımasıdır. Böyle bakıldığında, tesisatçılık da kişinin kendisini geliştirebileceği bir alandır, temizlik görevlisi olmak da. Çünkü kariyer, kişinin unvanı yükseldiğinde değil, kişinin işi ve işini yaparken hayatı karşılama biçimini geliştirdiğinde yükselen bir çizgidir. Bu şekilde ele alınmadığı ve toplumda pazarlanmadığı içindir ki, kendini yönetemeyen koca koca yöneticiler, öğrenmeye kapalı öğretmenler, dokundukları bedenin bir ruha bağlı olduğunu unutan doktorlar ordusunun tümü sözde kariyer sahibi olmasına rağmen mutsuzdur.
Kariyer olgusunu bu şekilde dönüştürdüğünüzde, bir kişinin gerçekten kariyer sahibi olup olmadığını anlamanız için bakılacak kriterler açıkça ortadadır:
– Kişi mesleğin saygın olduğunu mu düşünmektedir, yoksa mesleğini saygın bir biçimde mi icra etmektedir?
– Kişi mesleğine tüm unvan, terfi ve paradan bağımsız olarak ilk yaptığı günden bugüne neler katmıştır? Herkesin yaptığından farklı olarak ne yapmaktadır?
– Kişi mesleğini icra ettiği dönem boyunca hayatının tamamında neleri geliştirmiştir? Neleri tam da hayatta para kazandığı modele uygun olarak büyütmüş, dönüştürmüş, iyileştirmiştir?
Vereceğiniz cevaplar ya da en azından bu çerçevede düşünmeye başlamak neyi ne adına yaptığınıza da ışık tutacaktır.
