“Otomobil tasarımcısı olmak” konusunu merak edenler için arabam.com tarafından yapılmış ve yayınlanmış çok keyifli bir röportajımız var: Otomobil tasarımı üzerine çalışmalarıyla tanınan ve Yaşar Üniversitesi Endüstriyel Tasarım Bölümü’nde bu konuyu da kapsayan eğitimler veren Orhan Okay ile otomotiv sektöründe tasarım konusunu irdeledik.
VolksWagen Polo, Mercedes C180, BMW 3 Serisi, Audi A4 gibi tasarımıyla kendini ifade eden otomobillerin ya da Porsche Cayenne, Maserati, Ford Mustang gibi efsane araçların tasarımcısı olmak, pek çoğumuz için dünyanın en keyifli işlerinden birine sahip olmak anlamına gelebilir. Bu otomobillerin test sürüşü içeriklerini okumak bile bazılarımız için müthiş bir heyecanken onları tasarlamak, onların ortaya çıkış sürecinde olmak, nasıl bir keyiftir, kim bilir…
Nasıl otomobil tasarımcısı olunur, otomobil tasarımları nasıl yapılıyor, otomobil tasarım programları hangileri, Tasarımcı Orhan Okay’a sorduk:
Sizi kısaca tanıyabilir miyiz?
1978 yılında Bursa’da doğdum. Sırasıyla Dokuz Eylül Üniversitesi Grafik Bölümü ve Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi (Devlet Güzel Sanatlar Akademisi) Endüstriyel Tasarım Bölümü’nü bitirdim. Bir taraftan Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde sanat eğitimi alırken diğer taraftan da İstanbul’un çeşitli reklam ajanslarında yarı ve tam zamanlı görevler aldım. Bu yıllarda otomobil tasarımı için eskiz çalışma tekniği ve üç boyutlu programlar üzerindeki becerilerimi artırarak, üniversitenin de desteğiyle otomotiv tasarımında sayısal ve arayüz tasarımı konularında çalışmalar yaptım. Lisans eğitimimi Fiat sponsorluğundaki 2006 için Fiat Automobile “One Step Ahead” projesiyle “En İyi Tasarım Ödülü”nü alarak bitirdim. Halen Yaşar Üniversitesi’nde “Sanat Yönetmeni” olarak görev yapıyorum. Ayrıca üniversitenin Sanat ve Tasarım Fakültesi, Endüstriyel Tasarım Bölümü’nde ders veriyorum.
Türkiye’de otomobil tasarımcısı olmak isteyenler sizce ne yapmalı, ne eğitimi almalı? Otomobil tasarımı kursu, okulu var mı?
Otomobil tasarımcısı olmak için ülkemizde özel kurslar olmamasına karşın, tıpkı dünyada da olduğu gibi üniversitelerin Endüstriyel Tasarım bölümlerinde eğitim görerek bu mesleğe adım atılması en doğru yol gibi görünüyor.
Otomobil tasarımcısı olmak isteyen biri hangi programları kullanmayı öğrenmeli?
Araç tasarımcıları elbette bilgisayar kullanıyor ancak bu süreci “bilgisayarda araba tasarlamak ya da araba tasarım program kullanmak” olarak düşünmek tasarım kavramını küçümsemek olur. Ben dahil olmak üzere birçok hoca, üniversitelerde tasarımcı adaylarına kullanabilecekleri dijital yazılımlardan örnekler verip, bu programların nasıl kullanıldıklarını anlatıyoruz. Ancak tasarım süreci uzun bir yolculuk ve ürünün bilgisayarda üç boyutlu hale getirilmesi tüm bu sürecin sadece bir aşaması. Bundan çok daha önce; yapılacak tasarıma dair pazarın araştırılması, kullanıcı alışkanlıklarının ve beğenilerinin analiz edilmesi, hedef kitlenin belirlenmesi ve buna uygun eskizler yapılması gibi hayati aşamalar var. Ayrıca sanatsal bir bakış açısı, zamanla kazanılacak olan entelektüel birikim de çok önemli. Bütün bunların ışığında şekillenen tasarım ise çoğu zaman tasarımcılar tarafından değil, ilgili operatörler tarafından bilgisayarda modellenmektedir.
Otomobil tasarımcıları Türkiye’de iş bulabiliyor mu? Otomobil tasarımcısı iş olanakları nasıl?
Bu sorunun yanıtı aslında basit, birkaç değerli çalışmayı saymazsak Türkiye’de otomobil tasarımı yapılmadığından ve bu konuda yerleşmiş köklü bir endüstri ne yazık ki bulunmadığından iş olanakları yok denecek kadar az. Ancak otomobil tasarımcısı olarak kendini yetiştiren tasarımcı adayları yurt dışında çalışabilir.
Otomobil tasarımcısı olmak isteyen gençlerde hangi yetenekler olmalı?
Ürün ve araç tasarımı yapmak isteyen gençlerin iyi bir gözlem yeteneği olmalı. Marka kimliklerinin farkında olmalı ve değişen dünyada bu kimliklerin ne yönde gelişeceğini az çok kestirebilir olmaları gerektiğini düşünüyorum. Elbette çizim, heykel ve hatta müzik de dahil olmak üzere birçok sanat dalına ilgili olanlar yapacakları tasarımların “ruhuna üflemek” konusunda daha dolu ve donanımlı olacaklardır.
Siz daha çok hangi konularda tasarım yapıyorsunuz, otomobil tasarımı yapmaya nasıl başladınız?
İlkokul sıralarından beri defterlerimin kenarlarına çeşitli araç çizimleri yaptığım için bu dönemimi referans vermem çok da yanlış olmaz belki ama profesyonel olarak ilk defa Mimar Sinan Üniversitesi’nde tasarım okurken Fiat için yaptığım SUV tarzı konsept araç ilk ciddi çalışmam sayılabilir.
Takip ettiğiniz otomobil tasarımcıları kimler?
Bir Türk olan ve Mercedes Benz, Volkswagen gibi firmalarda çok önemli araçları tasarlamış Murat Günak takip ettiğim isimlerin başında geliyor. Araç tasarımı kişisel değil çoğunlukla bir ekip işi olduğundan yine Volkswagen AG. ve Volvo’nun tasarımcı ekibinin çalışmalarını yakından izlediğimi söylemem gerekir.
Sizce gelecekte mesela 30 yıl sonra otomobil tasarımları nasıl olacak? Otomotiv sektöründe tasarım anlayışı nereye doğru gidiyor?
Geleceğin arabaları konusunda tahmin yürütmek çok zor değil. Bugün otomobillerimiz bir 10 yıl öncesinden bile oldukça farklı aslında. Bu on yıldaki değişim araçların dışından çok içerilerindeki teknolojilerin gelişimi yönünde oldu. Telefonlar, saatler gibi tüm nesneler “akıllanırken” aynı gelişim araç multimedya ve kontrol sistemlerine de sıçradı ve hukuki engeller olmasa bugün kendi kendini kullanabilen araçlara sahibiz. Sahip olduğumuz teknoloji ile araçlarımız servis zamanı kendi kendini servise götürüp geri gelebilecek kadar gelişti. Elektrikli otomobillerde bataryaların menzili arttıkça fosil yakıtlı tüm araçlar 20 yıl içinde yolda parmakla göstereceğimiz nostaljik makineler olacaklardır. Ve yine yakın gelecekte siyah renkli deri şoför montlarımıza da veda edeceğimiz aşikar. Dolayısıyla gelecek için bir öngörü olacaksa kullanılan değil, içerisinde yolculuk yapılıp eğlenceli zaman geçirilebilen araçların tasarlanacağı bir zamana çok yakınız diye düşünüyorum.