Pasaport nasıl alınır? Pasaport için gerekli evraklar nelerdir?

Pasaport yurt içi ve yurt dışı seyahatlerde kullanman gereken bir belgedir. Meslek ve kullanım amacına göre çeşitleri bulunan pasaportu temin etmen için bazı evrakları ve harç bedelini hazırlaman gerekir. Peki, pasaport nereden ve nasıl alınır? Pasaport çeşitleri nelerdir, 2024 yılı itibarıyla belirlenen harç bedeli ne kadardır? Hepsi ve daha fazlası bu yazımızda!

Pasaport türleri ve özellikleri nelerdir?

Kariyer ya da turistik amaçla yurt dışına seyahat planlıyorsan, pasaporta sahip olman gerekir. 

Pasaport Kanununun 12. maddesine göre kullanım amacına göre Türkiye Cumhuriyeti adına verilen 6 çeşit pasaport bulunur. Renkleri ve verilme amaçları birbirinden farklı olan pasaport türleri şöyle sıralanır:

• Umuma Mahsus Pasaport: Bordo renge sahip pasaport en sık kullanılan pasaport çeşididir. Türk vatandaşı olan kimselere vizeli ya da vizesiz olarak yurt dışı gezileri için verilir. Belirli bir süre kullanılmak üzere hazırlanır.
• Hususi Damgalı Pasaport: Yeşil renkte hazırlanan bu pasaport çeşidi memurlara ve memur ailelerine verilir. Kullanım süresi 5 yıl ile sınırlandırılmıştır.
• Hizmet Damgalı Pasaport: Devleti temsil eden ve devlette çalışan kimselerin yurt dışına çıkabilmesi için hazırlanan gri renge sahip bir pasaport çeşididir.
• Diplomatik Pasaport: Siyah renge sahip bu pasaport, yurt dışına konferans ve kongrelere gitmeleri için devlet görevlilerine ve onların ailelerine Dışişleri Bakanlığı tarafından verilen pasaport türüdür.
• Geçici Pasaport: Yurt dışında bulunan Türkler için dış temsilcilikler tarafından verilen pasaporttur. Pembe renkte hazırlanan bu pasaport, kayıp gibi hallerde bir aylık kullanım için verilir.
• Yabancılara Mahsus Pasaport: Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nce Türkiye’den gidiş ya da gidiş-geliş için verilir.

Pasaport nasıl alınır?

Pasaport almak için ilk iş randevu almak gerekir. Bunun için Nüfus ve Vatandaşlık İşlerini telefonla arayarak ya da online olarak randevu oluşturabilirsin. Bununla birlikte Alo 199’u arayarak da randevu alman mümkündür. Randevu tarihi belli olduktan sonra pasaport için gereken evrakları hazırlaman ve harç ücretini ödemen gerekir. Hususi Damgalı Pasaport türü harçtan muaf tutulur. Bu pasaport için başvuru yapacaksan ödeme kısmını atlayabilirsin. Randevu günü geldiğinde başvuru merkezine gidip işlemleri tamamlayabilirsin. Başvuru esnasında parmak izi gibi verilerin kaydedilir. Başvurun onaylanıp pasaport hazırlandıktan sonra postayla ya da başvuru merkezine giderek pasaportunu teslim alabilirsin.

Pasaport için gerekli evraklar nelerdir?

Pasaport başvurusu için bazı evrakları hazırlayıp teslim etmen beklenir. İstenen belgeler şöyle sıralanabilir:

• Hizmet damgası bulunan pasaport talep formu (Düzenlendiği tarih itibarıyla 60 gün geçerliliği olmalıdır.)
• Talep formu ile beraber görev onayı (Kamu görevlisi olmayanlar için)
• Son 6 ay içerisinde ICAO standartlarına uygun şekilde çekilmiş bir adet biyometrik fotoğraf
• Geçici kimlik belgesi, nüfus cüzdanı ya da kimlik
• Önceden alınmış, iptal edilmemiş geçerli/geçersiz pasaportlar
• Maliye Bakanlığı tarafından her sene belirlenen pasaport defter ücretinin ödenmesi (Pasaport defter ücretini; PTT şubeleri, vergi dairesi müdürlükleri, anlaşmalı bankalar ile Gelir İdaresi Başkanlığı’nın https://ivd.gib.gov.tr internet adresi üzerinden ödeyebilirsin. Ödeme bilgilerinin sistem üzerinden yapılması nedeniyle başvuru sırasında dekont ya da makbuz talep edilmez.
• Reşit olmayan kişiler için ebeveynlerden birinin başvuru sırasında bulunmaması halinde gelemeyen kişiler için noterden alınmış muvafakatname belgesi (En yakın Nüfus Müdürlüklerine gidilerek muvafakat için beyanda bulunabilir.)
• Anne babalarından doğan hak ile hizmet damgalı pasaport alacak çocuklar için öğrenci belgesi (Sistemde görünüyor ise öğrenci belgesi ayrıca talep edilmez. Ergin olmayan çocuklar öğrenci değilse 18 yaşına kadar pasaport verilir.)
• Ebeveynlerden biri yabancı uyrukluysa yabancı uyruklu olan kişinin noter tarafından düzenlenmiş muvafakatnamesi
• Anne babadan doğan hak ile hizmet damgalı pasaport alacak olan engelli ergin çocuklar için sağlık kurulu raporu

Pasaport nereden alınır?

Pasaport almak için Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’ne ait resmi web sitesi üzerinden randevu alabilirsin. Bunun için web sitesini ziyaret etmen ve ad, soyad, T.C. kimlik numarası, doğum tarihi, telefon numarası bilgilerinin yer aldığı formu doldurarak online pasaport randevusu oluşturman gerekir. Son olarak pasaport alabilmen için gerekli evrakları düzenleyerek belirlenen ücreti ödemen beklenir.

Farklı tür ve renklerde pasaport türleri bulunur. Pasaportun çeşidine göre başvuru merkezleri değişiklik gösterebilir. Buna göre hususi ve hizmet damgalı pasaport alacaksan il nüfus ve vatandaşlık müdürlüklerine müracaat etmen gerekir. Umuma mahsus pasaport başvurusunu il ve ilçe müdürlüklerine yapabilirsin. Randevuyu yurt dışında yapacaksan ve T.C. vatandaşı isen dış temsilciliklere başvuruda bulunman gerekir.

2024 yılı pasaport ücretleri nasıldır?

Pasaporta sahip olmak için pasaport bedelini ödemen gerekir. Ödeyeceğin ücret harç ve defter bedeli olarak ikiye ayrılır.  Hizmet damgalı ve hususi pasaportlar harç ücretinden muaf tutulur. Yalnızca defter bedeli ibraz edilir. Pasaportlar 6 aydan +3 yıla kadar değişen sürelerde verilebilir ve pasaport bedeli de geçerlilik süresine göre değişiklik gösterir. Pasaport bedelinin ödemesini yetkili kurumlar ve internet üzerinden pratik bir şekilde yapabilirsin. Ödeme için değerlendirebileceğin alternatifler şöyle sıralanır:

• PTT şubeleri
• Vergi dairesi müdürlükleri
• Gelir İdaresi Başkanlığı’nın resmi web sitesi
• Anlaşmalı bankalar

Aşağıda yer alan tablo üzerinden ise pasaport süresine göre değişen 2024 yılı harç ve defter bedellerini öğrenebilirsin:

Pasaport alırken dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?

Pasaport alırken bazı noktalara dikkat etmen gerekebilir. Böylece bazı hatalar ya da göz ardı edilen hususlardan dolayı işlemlerin aksamasının ve sürecin uzamasının önüne geçebilirsin. Dikkat etmen gereken noktalardan bazıları şöyle sıralanabilir:

• Pasaportta kullanılacak fotoğrafın biyometrik olması gerekir.
• Başvuru işlemleri tamamlandıktan sonra pasaportun nüfus müdürlüğüne beyan ettiğin adrese teslim edilir.
• Hizmet damgalı pasaport türü, kişilerin görev süresine göre düzenlenir. Bu pasaportlar talep formunun hazırlandığı tarihten başlamak üzere  60 gün süresince geçerlidir.
• Kurumlar tarafından muhafaza edilen ve süresi dolan pasaportlar müracaat edilen il nüfus müdürlüklerine gönderilir.
• Yaş ayrımı gözetmeksizin başvurular bizzat yapılır.
• Yurt dışındayken pasaportunu kaybeden ya da pasaportun geçerlilik süresi dolan kimseler konsolosluklardan geçici pasaport temin edebilir. Bu kimliklerin geçerlilik süresi bir aydır.
• Hizmet damgalı pasaportu bulunan kişilerin kadrosunda değişiklik olması, kurum değişikliği yapması ve eşinden boşanması durumunda pasaport alınan il nüfus müdürlüğüne kurum tarafından bilgilendirme yapılması gerekir.
• Pasaportun kaybedilmesi halinde il veya ilçe müdürlüklerine, yurt dışındayken kaybedildiyse dış temsilciliklere durumun bildirilmesi oldukça önemlidir.
• Harç ve defter ücreti sistem üzerinden görüntülenebilmesine rağmen başvuru sırasında yine de dekont bulundurulmalıdır.

Pasaport uzatma ve yenileme işlemi nasıl yapılır? 

Mevcut pasaportunu yenilemek ve uzatmak istiyorsan, ilk başvuru işlemlerinde yaptığın gibi il ve ilçe nüfus müdürlüklerine başvuruda bulunman gerekir. Başvuru sırasında eski pasaportunu da yanında bulundurman istenir. İşlemler için online randevu alabilir ya da ALO 199 Vatandaş Etkileşim Merkezi üzerinden bilgi edinebilirsin. Pasaport uzatma ve yenileme için ekstra bir ücretlendirme söz konusu değildir. Standart ücretler üzerinden uzatma ve yenileme yaptırabilirsin.

Pasaport ile ilgili sıkça sorulan sorular

Geçici pasaport nedir?

Türk vatandaşı olan kimselerin ülkesine ya da yerleşik olduğu ülkeye dönüşleri sırasında kullanmaları için dış temsilcilikler tarafından bir defaya mahsus olmak üzere düzenlenen pasaporttur.

Bir kişi en çok kaç adet pasaport alabilir?

En fazla iki geçerli pasaport alınabilir.

Öğrencilere umuma mahsus harçsız pasaport düzenlenebilir mi?

Evet, bazı şartlara bağlı olarak verilebilir. Yurt içinde eğitimine devam eden öğrencilere 25 yaşını tamamlayana kadar umuma mahsus harçsız pasaport verilebilir. Bunun dışında havayolu şirketleri uçuş ekibinde bulunan personele; ticari, kültürel, sosyal amaçla ya da yüksek lisans ile doktora öğrenimi almak isteyen kişilere ve Milli Eğitim Bakanlığı izniyle yurt dışına giden kişilere de bu pasaport temin edilebilir. Gezi, spor, kültürel, sosyal ya da ticari bir fayda için dekanlık, rektörlük, Meslek Yüksek Okulu Müdürlüğü izniyle yurt dışına gidenlere ve yaş sınırı gözetilmeden yabancı ülkelerde öğrenimini sürdüren kimselere de bu pasaport düzenlenebilir. (25 yaşından büyük kişilerin harçsız umuma mahsus pasaport almak istemesi durumunda apostilli yada eğitim ateşesi onaylı öğrenci belgelerinin vergi dairesi müdürlükleri tarafından onaylanması gerekir)

Pasaport başvurusundan vazgeçilmesi durumunda  harç ve defter bedeline dair iade alınması mümkün müdür?

Başvuru yapılmamış olması şartıyla vergi dairesi müdürlüklerinden ödenmiş pasaport harç ve defter ücretlerinin iadesi yapılabilir.

Başvurularda kaç yaşından itibaren biyometrik fotoğraf istenir?

Pasaport başvurularında yaş gözetmeksizin herkesten biyometrik fotoğraf talep edilir.

Vekaletname aracılığıyla bir başkası adına pasaport başvurusu yapılabilir mi?

Hayır, başvurular sırasında biyometrik veriler alındığından dolayı başvuruların şahsen yapılması beklenir.

Basımı yapılan pasaportlar kaç gün içerisinde teslim edilir?

Pasaportlar basımı yapıldıktan sonra 56 il merkezine 1 gün, diğer il merkezlerine 2 gün, ilçe merkezlerine en fazla 4 iş günü içerisinde PTT kargo tarafından teslim edilir.

Kaynakça: 1– 2