Düşündüğün, planladığın ve harekete geçtiğin birtakım projelerin varsa sen de patent hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak isteyebilirsin. Nedir bu patent ve neden gerekir? Patentler hakkında tüm merak ettiğin detayları yazımızda bulabilirsin.
Patent neden gereklidir?
Büyük bir kesimin merak ettiği patent ne demek sorusuna verilebilecek en kapsamlı yanıt; bu belgenin bulunan bir ürün, bilgi ya da buluş sonrası gerekli hakları koruma altına aldığıdır. Ancak tabii ki konu bu yüzeysel yanıttan ibaret değildir. Farklı patent örnekleri bunun bir belgeden daha fazlası olduğunu ve herkes için büyük bir öneme sahip olduğunu ortaya koyar. Ortaya yeni bir şeyler çıkarıldığında patent almak ve bunu tescillemek gerekir. Belge, ortaya konan yeni bir buluşun kimin tarafından yapıldığını belirtir. Bununla birlikte haklarını buluş sahibi kişi üzerinde saklı tutar ve haksız çoğaltılmanın, çalınmanın önüne geçilir. Resmi geçerliliği olan bir belgedir ve herkes kendi icat ettikleri için bu belgeyi nasıl elde edebileceğini merak eder.
Tüm önemli noktalar bir araya geldiğinde patent almanın önemi ve neden gerektiği de ortaya konmuş olur. Belge, öncelikle buluşu gerçekleştiren kişinin haklarını korumak sonra da bu buluşun resmileştirilmesi adına alınır. Bu sebeple son dönemin en çok araştırılan konularından biri hâline gelmiştir. Fakat bu süreci tamamlamak için belirli adımları eksiksiz bir şekilde tamamlamak ve gerekli şartları da karşılamak gerekir. Eğer herhangi bir buluş ya da icatla ilgili belge alınmazsa ve üretime buna rağmen devam edilirse başka firmalar, kurum ve kişiler buluşu kullanabilir, çoğaltıp kendi adları üzerine tescilleyebilir. Bu risklerin önüne geçmek için bir ürün, icat ya da buluşun patentli olması gerekir.
Patent almak için gereken şartlar nelerdir?
Patentin ne olduğunu öğrendikten sonra patent nasıl alınır sorusunun cevabını merak ediyor olabilirsin. Bir buluşu ve icadı olan kişiler bu süreci sağlıklı bir şekilde yürütebilmek adına patent almak için gerekenler hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Tescil kazanmak için öncelikle bahse konu olan icadın bir “buluş” aşamasına sahip olması gerekir. Tescillenmek istenen buluşun ahlak kurallarına aykırı kriterlere sahip olmaması gerekir. Bununla birlikte kamuoyunda ayrımcılığa neden olabilecek, düzen bozacak bir konu içermemelidir. Tescili sağlamak için bazı patent firmaları çalışanları olan patent mühendisi bu süreci yönetir. Resmi evraklar, başvurular, takipler ve gerekli diğer adımları tamamlamak bu firmaların sorumluluğundadır. Bu noktalar dışında patent alabilmek için gerekli evraklar şu şekilde sıralanabilir:
- Vekaletname
- Başvuru Formu
- Tarifname
- Buluş Açıklaması
- Buluş Özeti
- Atıflar, Fotoğraflar
- İstemler
Bu evraklar patent talebi sürecinde dosyanda eksiksiz bir şekilde bulunmalıdır. Eğer ek belgeler istenirse bunların da vakit kaybetmeden hızlı bir şekilde gönderilmesi gerekir. Bu bir fikri ve buluşu koruma süreci olduğundan belirtilen fikrin korunmaya değer olması gerekir. Bu da güncel ve yeni bilgilerin patent alabileceğini ortaya koyar. Ayrıca buluşun sanayi sektöründe hayat bulabilmesi ve insanlığa, üretim süreçlerine katkı sağlaması önemlidir. Daha önce uygulanan bir tekniğin yeni versiyonu, daha verimli hâli ve güncel durumu olmalıdır. Bu sayede bir buluş korunmaya hak kazanır. Aksi hâlde başvurular reddedilebilir. Bir fikrin ve buluşun korunması için tescil sürecine girmeden önce kamuoyuna açıklanması ve bilinirlik kazanması da gerekli olan diğer maddeler arasında yer alır. Tüm bu kriterler başvuru süreci için eksiksiz olarak sağlanmalıdır. Ancak hiçbiri tek başına yeterli değildir. Çünkü tescil hakkı kazanma bir süreçtir ve bu sürecin tamamında yerine getirilen farklı görevler vardır.
Patent alma süreci nasıl ilerler?
Gerekli evraklar tamamlandıktan sonra patent başvurusu yapılabilir. Asıl süreç başvuru yapıldıktan sonra başlar. Başvuru yapıldıktan sonra patentin verilebilmesi için değerlendirme aşamalarından geçmek gerekir. Belirli ücreti ödemek de patentin alınması için en başta gereken adımlardandır. Patent fiyatları resmi kurumların sunduğu güncel kılavuza göre dönem dönem değişebilir. Sürecin ilk adımı gerekli evrakları, ücreti ve başvuru formunu teslim almaktır. Sonrasında değerlendirme kriterleri kapsamında buluş ve uygulamaları hakkında incelemeler yapılır. Önce ülke içinden başvuru yapılır, daha sonra ülkeler arası geçerliliği olan ayrı bir koruma talebinde bulunmak gerekir. Patent alma süreci bunlarla sınırlı değildir. Süreç sıralaması şu şekildedir:
- İlk önce online başvuru yapılır. İnternet ortamında yapılan bu başvuruda gerekli tüm evraklar karşı tarafa sunulur.
- Ortalama 1 ya da 3 iş günü içinde başvuru incelenmeye alınır.
- Eğer başvuruda bir eksiklik varsa bunu 3 ay içinde tamamlamak gerekir.
- Başvurudaki eksiklerin giderilmesi ya da eksik olmamasıyla birlikte uygunluk onayı verilir.
- İlk başvurudan sonra 15 ay içinde araştırma raporunun sunulması gerekir.
- İncelemeli sistem ya da incelemesiz sistem arasında tercih yapılır.
- Bu aşamada incelemesiz olarak sistem patent belgesi verilir. İncelemeli sistemde süreç ilerlemeye devam eder ve inceleme işlemleri yürütülür.
- Tekrar bir eksik olmaması durumunda incelemeli belge verilir.
- Patent belgesi yayınlanır.
Bu süreç dahilinde buluşun gereklilikleri değişebileceğinden adımlarda da farklılıklar olabilir. Genel hatlarıyla bu şekilde ilerler. Bu esnada sürekli olarak resmi yazışmalar yapılır ve bunların takip edilmesi gerekir. Süreç birkaç yıl sürebilir. Bu durumda doğru takip ve hızlı yanıt oldukça önemlidir. Buluşunuz bir matematik metodu, tedavi yöntemi, eser, teori, zihinsel yöntemler gibi tekniği olmayan düşüncelerse patent alamaz. Ayrıca buluşunuzun daha önce düşünülmüş, patent almaya hak kazanmış bir fikir olmaması gerektiği için başvuru süreci öncesi sorgulama yapmanız çok önemlidir. Böylece fikrinize yatırım yapılıp yapılmayacağını öğrenmiş olursunuz.
Patent aldıktan sonra yapılması gerekenler nelerdir?
Tüm süreci tamamladıktan ve tescil belgesi almaya hak kazandıktan sonra yapılması gerekenler devam eder. İstersen patent sorgulama sistemi üzerinden tescil belgeni sorgulayabilirsin. Ancak sonrasında bu belgenin geçerliliğini koruması için her yıl düzenli olarak yenileme ücreti ödenmesi gerekir. Ücretin ne kadar olacağı resmi kurumlar tarafından belirlenir ve açıklanır. İsteyenler danışmanlık firması aracılığıyla isteyenler de bireysel olarak bu süreci yönetir. Sadece her yıl düzenli harç ödemesi yapmak yeterli değildir. Tescil belgesi alındıktan sonra ilk 3 yıl içerisinde bahse konu olan buluşun kullanıldığına dair bir belge düzenlenmeli ve bu belge ilgili kurumlara iletilmelidir. Eğer patent sahibi belgesini aldıktan sonra herhangi bir isim ya da adres değişikliği yaşadıysa, daha sonra sorun yaşamamak adına bu gibi bilgileri tekrar iletmeli ve belgenin yeniden düzenlenmiş hâlini talep etmelidir. Ayrıca patenti alınan bir ürün üzerinde eğer gerek görülürse çeşitli tamirat işlemleri yapılabilir.
Patentler yalnızca tescil edildikleri ülke sınırları içerisinde geçerlidir. Bu sebeple tescil belgesi alındıktan sonra diğer ülkelerde de geçerli bir belge olabilmesi için yurt dışında da başvuru yapılması gerekir. Belge sahibi, buluşunu ya da ürününü tescilledikten sonra onu kullanmak zorundadır. Eğer belge incelemesiz olarak alındıysa alındıktan sonraki 7 yıl içerisinde inceleme talep edilebilir ve incelemeli belge olarak değişim sağlanabilir. İncelemesiz patentin riski, diğer kurum ve kuruluşların incelemeli belge başvurusu yapabilecek olmasıdır. Kısacası patentin alınması sürecin bittiği anlamına gelmez. Belge alındıktan sonra da uygulanması gereken adımlar vardır.