Proaktif yaklaşım, klasik sorun çözme yaklaşımlarının tersine; hataları, tehlikeleri ya da sorunları oluşmadan önlemeyi esas alır. Böylelikle sorunların sana vereceği olası zararları önlemen mümkün olabilir. Gerek sosyal yaşamının gerekse iş hayatının içerisinde karşılaşabileceğin birçok sorunla, proaktif yöntemler uygulayarak başa çıkmanın yollarını bu yazımızda bulabilirsin.
Günümüzde önemi daha iyi anlaşılan proaktif yaklaşım, beklenen ya da beklenmeyen aksamaların yaşanabileceği, kriz yönetimi ve risk yönetimi gerekebilen tüm alanlarda uygulanabilir bir metottur. Bunun yanı sıra günümüzde proaktif yaklaşım örneklerini sıkça görebileceğin alanlardan bazıları şunlardır:
- Muhasebe ve finans uygulamaları
- Ekonomi uygulamaları
- Tıp alanında uygulanan tedaviler
- İş sağlığı ve güvenliği yönetmelik uygulamaları
- Belediyecilik uygulamaları
- Müşteri hizmetleri, çağrı merkezleri
- Halkla ilişkiler uygulamaları
- Yüz yüze ve online eğitim uygulamaları
- Bilişim ve iletişim uygulamaları
Avantajları ve özellikleri açısından proaktif yaklaşım ne demektir?
Proaktif yaklaşım ile ele alınan uygulama ve stratejiler, genelde uzun dönemli politikalardır. Sen de birçok kişi gibi çalışmakta olduğun alanda proaktif yaklaşım içeren örnekler ile karşılaşmış olabilirsin. Bu yaklaşım problemi doğru tanımlamanla başlayıp sürekli gelişen ve iyileşen yöntemlerle devam eder. Paydaşı olduğun çalışmaların, faaliyetlerin ya da projelerin yürütme aşamalarında bir ya da birden fazla aşamada proaktif uygulamalara yer verebilirsin. Bir aşamadaki düzeltici ve önleyici aksiyonlar sonraki aşamaları etkileyebilir.
Proaktif yaklaşım istenmeyen sorunları tamamen engellemeyebilir. Bu gibi durumlarda da yani sorun oluştuğunda, bu yaklaşım sayesinde sorunun olumsuz etkilerinin azalmış olduğunu görebilirsin. Bu özelliğinin yanı sıra proaktif yaklaşımın diğer bazı özellikleri ve gereklilikleri şunlardır:
- Kurumların planlamalarının yürütülmesinde ve en etkili adımları içerir.
- Uzun soluklu uygulamalardır.
- Açık iletişim ve bilgi aktarımı gerektirir.
- Süreçlerin revize edilmesi ve iyileştirilmesini gerektirebilir.
- Topyekün katılım gerektirir.
- Sorun öncesi ve sonrası sebep sonuç ilişkileri iyi analiz edilmelidir.
Proaktif yaklaşım birçok alanda ölçülebilir faydalar sağlar. Proaktif yaklaşımla yönettiğin uygulamalar sonucu elde edebileceğin fayda ve avantajlardan bazıları şunlardır:
- Oluşturulan iş planlarını, hazırlanan çalışma takvimine uygun olarak etkin bir zamanlama yönetimi ile yürütmene yardımcı olur.
- Çıkabilecek sorunların tanımlanmış olması sebebi ile gerçekleşmesi durumunda dahi tüm paydaşlarla birlikte hazırlıklı olmanı ve daha hızlı aksiyon almanı sağlar.
- Riskleri ve tehlikeleri erken ve doğru tanımladığın takdirde istenmeyen durumların yaşanmasını tümüyle de engelleyebilirsin.
- Sorunları önlemek ya da oluşma anında hızlı müdahalede bulunabilmek, geri dönüşümü olmayan maddi ve hayati kayıpların önlenmesini ya da azaltılmasını sağlar.
- Proaktif yaklaşımın sonuçları alındıkça çalışan motivasyonu, iş yerine bağlılığı ve verimliliği artabilir.
- Proaktif yaklaşım uygulayan kurumlar, prestij ve imajları artırarak daha tercih edilebilir ve daha yüksek kazançlar elde edebilir.
Karşılaştırmalı olarak reaktif ve proaktif yaklaşım nedir?
Reaktif yaklaşımlar problemleri oluştuktan sonra ele alarak sebeplerini ve sonuçlarını inceler. Bu yaklaşım geleneksel problem çözme yaklaşımlarındandır. Reaktif yaklaşımda, düzeltme çalışmaları yapmak için sorunun oluşması beklenir. Sorun yaşandıktan sonra kök sebebi incelenir ve önleyici, düzeltici iyileştirmeler yapılır.
Proaktif yaklaşım ise tam tersine sorun oluşmadan önce sebep ve sonuçları analiz eder, risk yönetimi yapar. Burada dikkat etmen gereken en önemli unsurlardan birisi sorun gerçekleştikten sonra sebep olabileceği kayıplardır. Bu kayıplar bazen sadece iş yeri içerinde kalmayıp çevreyi de etkileyebilir. İş yerine prestij kaybettirebilir.
İş güvenliğinde proaktif yaklaşım nedir?
Proaktif yaklaşım kavramı, iş sağlığı ve güvenliği kapsamında tanımlanmak istenirse, en kısa şekliyle çalışan sağlığını tehlikeye atabilecek durumları önceden görüp tedbir almak olarak tanımlanabilir. Proaktif yaklaşım isg açısından hem iş kazalarını hem de meslek hastalıklarını önlemek amacıyla tehlikeleri ve riskleri oluşmadan önce görebilmeyi ve önlem alabilmeyi gerektirir. Böylece geri dönüşü olmayan maddi ve manevi kayıpların, meslek hastalıklarının, sakatlıkların ve daha birçok istenmeyen durumun da önüne geçilebilir. Bu yöntem, çalışan ve iş yeri açısından çok önemli bir yaklaşımdır. İş yerini ceza, prestij, çalışan verimi gibi birçok açıdan etkileyebileceği gibi, çalışan için de maddi ve manevi hayati önem taşıyabilir.
İSG açısında proaktif yaklaşım nedir araştırmak ve proaktif yaklaşımı kanuni açıdan incelemek istersen 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu bu açıdan ilgini çekebilir. Bu kanunun en kritik maddelerinden birisi kurumların risk değerlendirmesi yapması ya da yaptırması sorumluluğudur. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun risk değerlendirmesi konularını incelersen, Avrupa Birliğinin İSG normlarına uygun olarak düzenlenen bu kanun uygulamalarında proaktif yaklaşımın esas alındığını görebilirsin.
Proaktif yaklaşımın iş güvenliğinde en önemli uygulayıcısı işverenler olmalıdır. Bunun yanı sıra çalışanlar da bu yaklaşımın vazgeçilmez uygulayıcılarıdır. Proaktif yaklaşım esasında işverenlere ve çalışanlara düşen sorumluluklar arasında aşağıdakiler sayılabilir:
- İş yerindeki yönetim kadrosundan işçi kadrosuna kadar tüm kademe proaktif yaklaşım süreçleri konusunda eğitime tabi tutulmalıdır.
- Gerek genel gerekse iş yerine özel risk unsurları ve tehlikeler doğru tanımlanmalıdır.
- İşverenler koruyucu ve önleyici faaliyetlerle ilgili uyulması ve uygulanması gereken tüm aksiyonları eksiksiz olarak ve zamanında çalışanlarla doküman şeklinde paylaşmalıdır.
- Proaktif yaklaşımın önemi konusunda çalışanlar bilinçlendirilmelidir. Sen de bu ekibin bir parçası isen tehlikeleri ve riskleri önceden biliyor ve tedbir alıyor olmanın iş kazalarını önleyebileceğini çalışana çok iyi benimsetmen gerekir.
- İşveren proaktif yaklaşım adımlarının uygulanması konusunda çalışanlara destek vermelidir.
- Bu faaliyetlerin uygulamadaki durumu işveren tarafından takip edilmeli ve denetlenmelidir. Kontrol ve denetleme dokümanları hazırlanarak süreç yönetimi sistemi kurulmalıdır.
- Doğru uygulanmayan ya da göz ardı edilen önleyici faaliyetler tespit edilerek cezai yaptırımlar işveren tarafından uygulanmalıdır.
- Sadece işveren ve iş yeri çalışanları değil iş yeri çevresi, tedarikçileri, müşterileri de iş kazaları, güvenlik riskleri, sağlığı tehdit edebilecek ortamlar, fiziksel koşullar ve benzeri konularla ilgili bilgilendirilmeli, alınması gereken tedbirler ile ilgili gerektiğinde denetlenebilmelidir.
