Mülakatlarda işe alım uzmanlarının sıklıkla sorduğu “Son işinizden neden ayrıldınız?” veya “Mevcut işinizden neden ayrılmayı düşünüyorsunuz?” soruları iş arayan birçok adayın cevap verirken zorlandığı sorular arasında yer alıyor. İnsan Kaynakları Danışmanı ve Co-Active Koç Burak Akalın bu kritik soruyu doğru yanıtlamanız için ipuçları veriyor.
Çalışmayı çok hayal ettiğiniz o pozisyon için yapılan görüşmede sorulan “Bir önceki işinizden neden ayrıldınız?” ya da “Mevcut işinizden neden ayrılmayı düşünüyorsunuz?” sorusuna nasıl cevap vereceğinizi bilmediğiniz için afalladınız ve görüşme sonrasında kendinizi iyi hissetmiyorsunuz. Evet, bu durum çoğu kişinin başına geliyor. Görüşme sonrasında “Keşke öyle demeseydim de şöyle deseydim” şeklinde düşünen arkadaşlarım ve danışanlarım hep oldu. Bu soru gerçekten de insanı rahatsız edebiliyor. Bu sorunun sorulmayacağı bir iş görüşmesinin olabileceğini düşünmüyorum.
Bazen bu sorunun cevabı basit ve sadedir. Mesela staj yapmış veya proje bazlı belirli süreli çalışmış olabilirsiniz. Diğer durumlar daha fazla açıklama gerektirir. Bir işe alımcının en kuvvetli özelliklerinden biri meraklı olmasıdır ve bu soru cevabını en çok merak ettikleri sorudur. Otantik verilmeyen bir cevap anında daha fazla merak uyandırır ve işe alımcı başlar yeni sorular sormaya. Bu nedenle bu sorunun cevabını gayet tutarlı, kararlı ve net bir şekilde vermek gerekir, bu da otantik ve samimi olmasını sağlar.
Peki, işe alım uzmanları bu soru ile neyi öğrenmeye çalışıyor?
-Bu soruya vereceğiniz cevap, işinizden iyi ve mantıklı bir sebeple mi ayrılmayı düşünüyorsunuz veya ayrıldınız, bunu gösterir. Bunun bir çok nedeni olabilir, siz haklı da olabilirsiniz ancak ayrılma nedeninizin stratejik olarak doğru anlatılması son derece kritik. İşe alımcı bu soruya alacağı cevaptan başvurduğunuz şirketin kültürüne uyumunuzu ve bunun için gereken kişilik özelliklerinizi anlamaya çalışacak.
-Cevabınızdan özellikle değerleriniz, sorumluluk bilinci, bağlılık, mantıklı karar alabilmek gibi bir çok ipucu yakalamak mümkün. Mevcut veya eski iş yerinizden ayrılma nedeninizi yöneticinizin sizi terfi ettirmediğini şikayet ederek belirtmeniz başka, şikayet konularınızı birer isteğe dönüştürerek, şirketinizden talepte bulunduğunuzu ve bunun yerine getirilmediğini söylemeniz başka bir algı yaratır. Gerçekleri saptırmadan ve işe alımcıyı yanıltmadan ayrılma hikayenizi pozitife çevirmeniz mümkün.
-Ayrılma hikayelerinden çıkartılabilecek bir başka veri de gönüllü ayrılıp ayrılmadığınızdır. Burada işe alım yöneticisi sizin performans nedeniyle mi yoksa kültürel uyumsuzluk nedeniyle mi ayrıldığınızı anlamaya çalışır. Bunu anlamak zor gibi görünse de iyi bir işe alımcı, sizin son işinizdeki performansınızı akıllı sorular ile anlar ve ayrılma nedeninizin az çok performans nedeni olup olmadığını sezgilerinin ve büyük ölçüde görüşme boyunca vereceğiniz cevapların yardımıyla doğrular.
-Görüşmede eski yöneticiniz, çalışanlarınız veya iş arkadaşlarınız ile görüştüğünüzü söylemeniz sizin insan ilişkileri becerisi kuvvetli, iyi bir çalışan olduğunuzun işareti olabilir ve pozitif algılanır.
-Görüşme boyunca ve özellikle ayrılma sorusuna verilecek cevaptan “değerler” gibi sizi siz yapan özellikleri öğrenmek mümkün. İnsanlar şirketlerinden veya yöneticilerinden ayrılırken ve özellikle bunu karşı tarafa anlatırken duygusallaşabiliyor, bu gayet normal bir şey. Bir şeyi tutku ile anlatırsanız karşı tarafı ikna edebilirsiniz, ancak tutku ile anlatırken savunma bariyerlerimizi indirdiğimiz için yani doğal olduğumuz anlarda da değerlerimizi ortaya çıkartabiliriz, bu da normal bir şey. İşte böyle anlarda işe alımcılar sizin hem beden dilinizden hem de anlattıklarınızdan, hangi olgulara değer verdiğinizi görebilir.
-Mesela, ayrılma nedeninizi takdir görmediğiniz üzerine konumlandırırken bunu tutkulu bir şekilde dile getirdiğinizde, değerlerinizden birisinin takdir etmek, edilmek olduğu çok net bir şekilde ortaya çıkabilir. Bunu nasıl anlattığınız ise karşı tarafta bir algı yaratır, buna dikkat etmeniz gerekir.
-Yani özellikle, mülakat boyunca iş değiştirme motifleriniz hep takdir almamak ve terfi edememek şeklinde ise, işe alımcı bunu negatif algılayabilir.
3 farklı soru ve örnek cevaplar
1-Neden işinizi değiştirmeyi düşünüyorsunuz veya bugün sizi bizimle iş görüşmesine getiren nedenler nelerdir?
Bu tarz soru mevcutta çalışan adaylara sorulan bir sorudur. Bu soruya verilebilecek en genel ve sade cevap daha iyi iş fırsatları yönünde olmasıdır. Cevabı kesinlikle kötü bir fırsattan kaçmanız yönünde konumlandırmayın, bu kurban psikolojisine girdiğiniz anlamına gelir. Mesela “beni terfi ettirmedikleri için ayrılmayı düşünüyorum” tamamen edilgen ve kurban konumunda olduğunuzu işaret eder, halbuki günümüzde herkes kendi kariyer arabasında şoför koltuğunda oturuyor, yani sizin kariyeriniz sizin ellerinizde, bir başkasının değil, bu yöneticiniz de olsa.
İşe alım uzmanı aslında bu sorunun cevabı olarak duymak istediği sizin iş aramasanız da, bunu kariyeriniz için mükemmel bir gelişim ve ilerleme fırsatı olarak görüyor olmanızdır. Belki de mevcut işinizde mutlusunuz fakat bu yeni iş sizin hayal ettiğiniz bir iş. Görüşmede tamamen samimi olarak bunun neden sizin hayal ettiğiniz bir iş olduğunu belirtmeniz gerekir, aksi halde fazla abartılı olmanız doğru söylemediğiniz detayları ortaya çıkartabilir. Sade, tutarlı ve net olmaya dikkat edin. Pozitif detayların altını çizin fakat mevcut işiniz veya patronunuz ile ilgili negatif detaylar vermekten kaçının.
Cevaplarınızda örnek olarak şu detayların olması pozitif olarak algılanacaktır. Tabii bu detayları gerçekten tecrübe ettiyseniz bahsetmeniz doğru olacaktır! Görüşmede doğru olmayan bir cevabın verilmesi kesinlikle etik değildir ve tavsiye etmem!
-Mevcut şirketiniz ve işinizin sizi nasıl geliştirdiğinden olumlu olarak bahsetmeniz,
-Mevcut işinizde nasıl başarılı olduğunuz, uzun zamandır başarılı olarak çalıştığınız ve terfi ettiğiniz,
-Mevcut şirketinizde kendinizi mümkün olduğunca zorladığınız, farklı görevleri başarı ile yerine getirdiğiniz,
-Artık yeni bir şirket, iş, maceranın zamanının geldiğine inanmanız, bu sayede daha fazla gelişeceğiniz
-Bu yeni işin hangi nedenlerle sizin sınırlarınızı zorlayacağı ve sizi geliştireceği, kariyer hedefinize nasıl fit ettiği.
2-Son iş yerinizden / görevinizden neden ayrıldınız?
Şuanda çalışmıyor olmanız, her ne kadar adil olmasa da bazı şirketler tarafından ön yargılı bir yaklaşım ile olumsuz algılanabilir, bu nedenle bu soruya verilecek cevap daha da önem kazanmaktadır. Günümüzde birçok başarılı insan işsiz kalabilmektedir, önemli olan işsiz kaldığınız sürede kendinizi nasıl geliştirdiğiniz, yeni becerileri nasıl kazandığınızdır, özetle nasıl fark yarattığınızdır.
Bir önceki işinizden kendiniz ayrıldıysanız ve henüz çalışmaya başlamadıysanız, bu soruya verilecek cevap yüzde yüz pozitiflik içeremez, bazı sorunların olabileceğini işe alımcı düşünecektir. Sebebin ana nedeni siz olun veya şirketiniz, yöneticiniz olsun, cevabın politik olarak rafine edilmesi son derece kritiktir. Her iki şekilde de işe girmek istediğiniz şirket için neden ideal bir aday olduğunuz üzerine odaklanarak bu soruyu cevaplamaya çalışın.
Eski işiniz veya patronunuz hakkında negatif konuşmamaya dikkat edin. Mantıklı bir cevap vermek son derece önemli, sonuçta bir kişi yeni bir iş bulmadan işinden ayrılıyorsa bunun mantıklı bir açıklaması olması gerekir ve bu açıklamanın başvurduğunuz pozisyonun, şirketin değerleri ile örtüşüyor olması, konumlandırmanız gereken bir strateji.
Bu sorunun bir başka cevabı, rolünüzün şirket inisiyatifi neticesinde kapanmış olması olabilir, günümüzde bu son derece doğal bir durumdur. Birçok başarılı ve yetenekli çalışan kariyerinde birden fazla pozisyon kapama ile karşı karşıya kalmaktadır. Bu performanssız olduğunuz anlamına gelmez ve işverenler bu duruma daha az ön yargı ile yaklaşmaktadırlar. Pozisyon kapamanın, şirket küçülmesinden dolayı olduğu, özellikle sadece sizin özelinizde olmadığından bahsedilebilirsiniz. Cevabınızı verirken, profesyonel olmayan, motivasyonunuzun düşük olduğunu gösteren negatif, olumsuz ve dürüst olmayan detaylardan kaçının.
Pozisyonunuzun neden kapandığını açıklarken cevaplarınızda örnek olarak aşağıdaki detayların olması pozitif olarak algılanacaktır. Tabii bu detayları gerçekten tecrübe ettiyseniz bahsetmeniz doğru olacaktır! Görüşmede doğru olmayan bir cevabın verilmesini kesinlikle etik değildir ve tavsiye etmem!
-İşi sizin kontrolünüzün dışında kaybettiğinizi belirtin, kapama nedenini açık ve net olarak anlatın (veya şirketiniz ile el sıkıştığınız şekilde açıklayın)
-Bunun bir performans konusu olmadığının altını çizin
-Gerekirse (ve doğru ise) son yöneticinizden ve çalıştığınız kişilerden referans alabileceğinizi de belirtebilirsiniz
-Gereksiz detaydan kaçının.
3- Eğer işten çıkartıldıysanız, bu soruyu nasıl cevaplamalısınız?
Bu gerçekten zor bir durum. Her çalışanın başına gelebilir, öncelikle bunun yaratacağı olumsuz ve negatif ruh halinden çıkmanızı öneririm çünkü bu görüşme performansınızı ister istemez olumsuz etkileyecektir. Eğer performans nedeni ile işten çıkartıldıysanız, bunu tarafsız olarak negatif ifadelerden kaçınarak belirtmelisiniz. Bu kendiniz ile ilgili sorumluluğu ele aldığınız, durumu kabul ettiğiniz yani geri bildirimi aldığınız anlamına gelecektir ve her bir geri bildirim bir öğrenme içerir. Bununla nasıl başa çıktığınızı, “bu dersten” neler öğrendiğinizi ve nasıl değiştiğinizi olumsuz bir detaya girmeden, başkalarını suçlamadan anlatmanız mantıklı olacaktır. Buradaki stratejiniz işe alım uzmanına bunun sadece bu işe özgün izole bir örnek olduğu tekrar etmeyeceği ve başvurduğunuz iş için ideal bir aday olduğunuzu kanıtlamanız olmalıdır.
İşten neden çıkartıldığınızı açıklarken cevaplarınızda örnek olarak aşağıdaki detayların olması pozitif olarak algılanabilir. Tabii bu detayları gerçekten tecrübe ettiyseniz bahsetmeniz doğru olacaktır! Görüşmede doğru olmayan bir cevabın verilmesi kesinlikle etik değildir ve tavsiye etmem!
-Yeni gelen yönetimin beklentileri ile sizin kuvvetli alanlarınızın örtüşmediği, belki de yöneticinizin beraber daha hızlı çalışabileceği eski iş yerinden bir arkadaşını sizin yerinize getirdiğini ve bunu anladığınızı açıklamanız,
-Sizden beklenen işin içeriğinin zamanla değiştiği ve bunun sizin kariyer hedefiniz ile örtüşmediği veya kuvvetli alanlarınız ile örtüşmediği gibi gerçekçi nedenlerin açıklanması sizin ne kadar dürüst olduğunuzu gösterecektir.
-Hangi nedeni anlatırsanız anlatın, aldığınız dersi anlattıktan sonra bundan ne öğrendiğiniz ve bunu nasıl kuvvetli alanınız haline getirdiğinizi anlatmayı unutmayın.
Özetle,
“X Pozisyondan neden ayrıldınız?” işe alım uzmanları kariyer hikayenizdeki her bir işten neden ayrıldığınızı sorar. Çünkü daha önce belirttiğim gibi, vereceğiniz cevaplar görüşme yaptığınız şirkete ve role uyup uymadığınız konusunda ipuçları içerir.
Vereceğiniz cevaplarda samimi, tutarlı ve net olmaya özen gösterin, unutmayın görüşme boyunca vereceğiniz cevaplar aslında bütünsel olarak sizin kişiliğinizi de yansıtacaktır.
Sizi ayrılma kararına götüren pozitif ve yapıcı nedenlerin altını çizmeyi unutmayın, negatif ve şikayet tarzı açıklamalardan, kurban psikolojisinden uzak durmaya çalışın. İşten kendi isteğiniz ile ayrılma veya “işten istemeden çıkarılma” her ne sebeple olursa olsun, başta da belirttiğim gibi anlatması kolay değildir. Görüşmede tutarlı, net ve kararlı olmak ve kendinizi gereksiz negatif detayları anlatırken, şikayet ederken bulmamak için bu soruya vereceğiniz cevapları önceden muhakkak çalışmanızı öneririm.
Unutmayın, işten ayrılmanızın nedeni ya sizin kontrolünüzde ya da şirketinizin inisiyatifindedir. Her iki durumda da sebepleri her zaman pozitif açıklamalara ve kuvvetli alanlarınıza, öğrenmenize ve kazanımlara konumlandırırsanız, ideal bir aday olduğunuzu kabul etmeyecek bir işe alım uzmanı veya işveren yoktur.