İş hayatına geçiş yaparken eğitim ve yetkinlikler oldukça ön plana çıkabiliyor. Özellikle devlet üniversitelerinden yeni mezun olan gençleri iş hayatına hazırlamayı amaçlayan “İlk Fırsat” programı, gençler arasında fırsat eşitliği yaratmayı hedefliyor. İlk Fırsat Programı’nın merak edilen detaylarını Esas Sosyal Programlar Direktörü Özlem Akgün Eşmeler’den dinledik.
İlk Fırsat Programı nedir? Biraz anlatabilir misiniz?
Esas Holding’in sosyal yatırım birimi olan Esas Sosyal; Holding’in sorumlu vatandaşlık değerini, Şevket Sabancı ve ailesinin topluma yatırım vizyonu ile birleştirmiştir. Günümüzde mevcut sosyal etki yatırımı anlayışının Türkiye’deki örneği olan Esas Sosyal, gençlik ve istihdam alanına odaklanarak toplumsal sorunlar için ortak çözümler üretmeyi amaçlamaktadır. İlk Fırsat Programı 2016 yılından bu yana az bilinen devlet üniversitelerinden yeni mezun olan gençlerin, ilk iş deneyimlerini Türkiye’nin önde gelen sivil toplum kuruluşlarında 12 ay tam zamanlı ve maaşlı çalışarak kazanmalarını sağlıyor. Program kapsamındaki gençlerin maaşları Esas Holding ile İlk Fırsat Programı’nın vizyonunu paylaşan kurumsal destekçiler tarafından karşılanıyor. Bu vesileyle, gençlere fırsat eşitliği sağlama yolunda yanımızda yürüyen tüm destekçilerimize teşekkür ederiz.
Programa katılmak için ne gerekiyor?
Programımıza, devlet üniversitesinden yeni mezun olan, diploma notu 4 üzerinden en az 2,5 olan ve daha önce tam zamanlı iş deneyimi olmayan gençler başvurabiliyor. Kurumlar, işe alım süreçlerinde az bilinen devlet üniversitesi mezunlarına öncelik vermeyebiliyor. Bu gibi olumsuz dönüşler profesyonel hayata atılmaya çalışan gençlerin öz güvenlerini kırabiliyor. Bizim amacımız geleceğimiz olan gençlerin potansiyellerini kurumlara göstererek okuldan işe geçiş süreçlerini kolaylaştırmak.
Programı oluşturma süreci nasıl gelişti? Nasıl bir düşünceyle yola çıktınız?
Esas Sosyal olarak ilk odak noktamız olan gençlik ve istihdam alanında pek çok araştırma yaptık. İlk Fırsat programını hayata geçirirken, programın stratejisini oluşturmak için yapılan Gençlik ve İstihdam Odak Grup Araştırması’nın sonuçlarına baktığımızda, üniversiteden yeni mezun olan kişiler arasında işsizliğinin daha yüksek olduğunu gördük. Araştırmaya göre, mezun olunan üniversite, deneyimsizlik ve referans eksikliği gibi başlıklar genç işsizliğinin en önemli sebepleri arasında yer alıyor. Gençler mezun olduktan sonra ortalama 13 ay işsiz kalıyor ve maalesef bu süreçte öz güvenlerini de kaybediyor. Anadolu’daki üniversitelerden yeni mezun olan gençleri ise fırsat eşitliği açısından kariyerlerine başlama noktasında biraz daha fazla desteklemek gerekiyor. Bu nedenle biz de Esas Sosyal olarak gençlere, yanlarında olduğumuzu hissettirerek sürdürülebilir fayda yaratmayı amaçladık. Hedefimiz gençlerle sürekli iletişimde olmak ve gelişimlerini her daim takip etmek.
Bu düşünce çerçevesinde 2021 yılında Sayın Hayırlı Sabancı desteğiyle hayata geçirdiğimiz “İngilizce Fırsatım” Programından da bahsetmek isterim. İlk Fırsat Programı’ndan edindiğimiz bilgiler, katılımcılarımızdan ve mentorlarımızdan aldığımız geri bildirimler sonucunda fark ettik ki gençlerin okuldan işe geçişte karşılarına çıkan bir başka engel de İngilizce yetkinliği. İngilizce Fırsatım Programı kapsamında gençlerin, 12 ay süresince 3 kur online canlı sınıflarda İngilizce eğitimi alarak en az orta seviyede yabancı dil bilgisi ile mezun olmalarını amaçlıyoruz.
Programın değerlendirme sürecinden bahsedebilir misiniz?
İlk Fırsat Programı’nı hayata geçirirken yeni mezun gençlerin okudukları okullardan ziyade potansiyellerine göre değerlendirilecekleri bir sistemin hayalini kurduk. Programa dâhil olacak adayları titizlikle değerlendiriyoruz. Katılımcılarımızı Esas Sosyal ve STK yöneticilerinin yer aldığı bir görüşmeyle seçiyoruz. Mülakatlara ek olarak, adayları işe uyum ve kişilik envanteriyle de değerlendiriyoruz. Program, gençlere 12 ay boyunca sivil toplum kuruluşlarında tam zamanlı çalışma fırsatı yaratarak iş deneyimi kazanmalarının yanı sıra, İlk Fırsat Akademisi’nde verilen eğitimler, mentorluk desteği ve çeşitli etkinlikler sayesinde 21. yüzyıl becerilerini geliştirme olanağı sunuyor.
Mülakatlar nasıl geçiyor, nelere dikkat ediyorsunuz?
Programın gençlere ve STK’lara çok faydalı olduğunu görüyoruz. İlk Fırsat mülakatları, yeni mezun gençlerin birçoğunun ilk mülakatı oluyor. Doğal olarak çok heyecanlı, bazen umutlu bazen ise karamsar olabiliyorlar. Onları biraz olsun rahatlatabilmek için yıkıcı değil yapıcı bir görüşmede olduklarını hissettirmeye gayret ediyoruz. Böylece rahatlayan gençler kendilerini daha net ifade edebiliyor. Bu süreçte adayları tanıyıp, başvurduğu kurum ve işe uyumluluğunu değerlendiriyoruz. İş yapış tarzlarını ve profesyonel hayata bakışlarını anlamaya çalışıyoruz. Yapılan mülakatlar sonucunda gençlerle ilgili pek çok detaya hâkim olabiliyoruz. Akademik başarı, potansiyel başarıyla desteklendiğinde bambaşka bir enerji ortaya çıkıyor. Bu nedenle gençleri endişeye sürüklemeyecek tarzda çok kapsamlı ve detaylı bir mülakat süreci tasarladık.
Peki sonuçlar nasıl? Bugüne kadar neleri değiştirdiniz?
Esas Sosyal olarak programlarımız çevresinde aralarında kurumsal ve ayni destekçiler, katılımcılar, mentorlar, mezunlar, STK yöneticileri, İK profesyonelleri ve eğitmenlerin de yer aldığı 2000 kişiyi aşan büyük bir ekosistem geliştirdik. Bu büyük ailemizle çok güzel başarılara imza atıyoruz. İlk Fırsat Programı’na bugüne kadar başvuran binlerce adayı değerlendirerek kapsamlı görüşmeler gerçekleştirdik. Bu sayede 150 İlk Fırsat katılımcısının 31 sivil toplum kuruluşunda iş deneyimi edinmesini sağladık. Faaliyetlerimiz sonucunda istihdam konusunda güzel geri dönüşler elde ediyoruz. İlk Fırsat katılımcılarının program bitmeden iş teklifi alma oranı %82 olurken, program bitiminden sonraki 3 ay içinde işe girme oranı %93, 6 ay sonundaki istihdam oranı ise %100 oldu. Bugün 150 katılımcımızın %51’i Aksigorta, Bilgi Üniversitesi, Binder Seidman International Grubu, Doğuş Teknoloji, LcWaikiki, Mazars Denge, Pegasus Havayolları, Sanko Holding, Şölen Çikolata, Yemeksepeti ve Zorlu Holding gibi prestijli özel sektör şirketlerinde, %49’u da sivil toplum kuruluşlarında çalışıyor. İlk Fırsat Programı’nı başlattığımız günden bu yana hedefimiz, sürdürülebilir kümülatif fayda yaratarak her geçen gün daha fazla gence fırsat eşitliği sağlamaktır.
İş arayan gençlere neler tavsiye edersiniz?
Durmadan gelişen dünyada onlar da kendilerini sürekli olarak geliştirmeliler. Donanımlı gençler olma yolunda karşılarına çıkan her fırsatı değerlendirmeliler. Konferans, seminer gibi etkinliklere katılarak mümkün olduğunca çok kişiyle tanışıp ağlarını genişletmeliler. Okulda alınan akademik eğitim tabii ki işin temeli fakat gençlere tavsiyem part-time iş, staj, gönüllü çalışmalar gibi farklı alanlarda faaliyet göstersinler. Kriz anında sakin olmanın yanında mantık çerçevesinde karar verebilme ve aynı anda birden fazla işi yönetme gibi beceriler kazanarak yetkinliklerini artırsınlar
İnsan kaynakları profesyonellerinin işe alım sürecinde çok önemli bir rolü var. Son olarak İK’cılara neler söylemek istersiniz?
İK profesyonellerinin işe alım süreçlerinde gençlerin potansiyelini değerlendirerek gençlere fırsat sunmaları çok değerli. Bu nedenle, gençleri değerlendirirken hangi üniversiteden mezun olduğunu ön planda tutmadan onları “yetenekleri ve yetkinlikleri” çerçevesinde değerlendirmelerini öneriyorum. Bu değerlendirmelerin gençler arasındaki fırsat eşitliğini sağlamak açısından oldukça önemli olduğunu düşünüyorum.