Psikolog ve Eğitim Uzmanı Salim Ünsal; 2023 YKS tercihleri için başarı sıralamaları ve bölüm kontenjanlarına dair püf noktaları senin için paylaştı. İstediğin bölüme yerleşme ihtimalini artırmak ve doğru bir tercih listesi hazırlamak için Salim Ünsal’ın değerlendirme ve önerilerine göz at!
2023 YKS’de yerleşme ihtimalin arttı mı yoksa azaldı mı?
Bir taraftan tercihlerini yaparken diğer yandan üniversitelerin ve programların nasıl bir doluluk oranına ulaşacağını ve bölümlere girişte üniversitelerin en son hangi sıralamadaki adaylarla kontenjanlarını dolduracağını merak ediyor olabilirsin. Bu yazımızda 2023 YKS tercih dönemi için başarı sıralamaları ve programların olası doluluklarını, 2022 yılında yaşanan süreçlere göre özetlemeye çalışacağım.
Taban puan ve başarı sıralamaları nasıl deği̇şi̇r?
Bir programın yüzde yüz hangi sıralamadan öğrenci alacağını tahmin etmek elbette mümkün değil. Her yıl sınav farklı, sonuçlar farklı, aday sayısı ve aday başarısı farklı, bir de üniversite kontenjanları farklı olunca olası taban sıralamaların da tüm bu farklılıklardan etkilenmemesi imkansız.
Bir bölümün başarı sıralamasını değiştiren en temel üç kriter var: Bunların bir tanesi sen ve senin gibi üniversite tercihi yapacak adayların yönelimlerindeki değişimler, ikincisi sosyo-ekonomik olarak bölüme olan toplumsal talepte yaşanan değişim, üçüncüsü ise bölüm için sunulan kontenjanların artması ya da azalması. Bu üç faktör bir yıldan diğer yıla ne kadar benziyorsa, puan ve sıralamalar o kadar yakın, ne kadar değişiyorsa, puan ve sıralamalar da o kadar farklı olabiliyor.
Devlet üni̇versi̇teleri̇nde nasıl bir kontenjan deği̇şi̇mi oldu?
Öncelikle 2022’den 2023’e kontenjanlarda bir farklılığın olup olmadığına bakalım. Lisans programlarına devlet üniversitelerinde geçen yıl 394 bin 838 kontenjan ayrılmışken, bu yıl küçük bir artışla bu sayı 395 bin 532’ye yükseldi. Yani binde 18’lik bir avantajınız var. Yine devlet üniversitesi önlisans programlarında geçen yıl 415 bin 764 kontenjan ayrılmışken bu sene yüzde 1,1’lik bir artışla kontenjanlar 420 bin 332’ye yükseldi. İki yıllık bu değişim taban puanları ve başarı sıralamalarında hissedilir ölçüde bir değişiklik yaratacak nicelikte değil. Bu senin açından olumlu bir durum. Üniversiteye alınacak her 100 öğrencinin 80’inin devlet üniversitelerine alınacak olması yerleşmede büyük sürprizlerin yaşanmayacağının da bir işareti. Burada durum güzel.
Vakif üniversitelerinde kontenjanlar nasıl deği̇şti?
Vakıf üniversiteleri ise geçen yıl lisans programlarına 89 bin 726 kontenjan ayırmışken bu yıl yüzde 9,8’lik bir artışla kontenjanını 98 bin 523’e çıkardı. 2023 yılında vakıf üniversitelerinin lisans programlarına girişi keyifli hale getirecek bir durum bu. Ön lisanslarda da yüzde 3,5’lik bir artış var. Geçen yıl 79 bin 968 olan ön lisans kontenjanı bu yıl 82 bin 771’e çıktı. Bu da yerleşme şansı bakımından az da olsa iyi bir durum.
Rekabet arttı mı yoksa azaldı mı?
Peki, senin için hazırlanan akademik koltuk sayısının geçen yıldan bu yıla olumlu yönde arttığını gördük. Peki rakiplerin ne durumda? Rakiplerin, yani seninle birlikte tercih yapacak akranların çok değişti mi? Hayır. Hatta 2 milyon 911 binden 2 milyon 895 bine düştü. Burada da durum az da olsa olumlu yönde.
Bu yıl bölümlere yerleşmek daha mı kolay?
O halde değişiklik ve trafik yaratacak bu iki temel faktör bu yıl lehine ise bölümlere yerleşmek bu sene daha mı kolay olacak? Mantıksal olarak evet. Belki bölümlerin tamamında değil ama büyük çoğunluğuna giriş bu yıl daha kolay olabilecek. Taban puan ve başarı sıralamalarında yönelim artışı olan ve kontenjanı azalan bazı programların dışındaki tüm bölümlerde çok daha kolay yerleşebileceğin bir değere erişebilir.
Hangi puan türleri daha şanslı?
Kontenjan toplamları itibarıyla şansın sözelde yüzde 1,2; sayısalda yüzde 2,2; eşit ağırlıkta yüzde 2,7 ve dilde de yüzde 2,6 oranında artmışa benziyor. Elbette puanların en yüksek, sıralamaların en önde olduğu programlar için bu oranları doğrudan yorumlayamasak da daha alt puan ve sıralara doğru bu oranların gerçekleşmesi olası.
Bu yılın en büyük riski nedir?
Taban puanlarını ve başarı sıralamalarını bu yıl en çok etkileyecek bir başka etken ise şu: 2022 yılında adaylar tercih yaparken 2021 yılında çoğu bölümün taban puanı ve başarı sıralaması oluşmadığı için daha bilinçsiz tercihler yaptı ve bazı adaylar sıralamasına uygun tercihler yapamadığı için 2022 yılında bazı bölümlerin puan ve sıralama değerleri olması gereken rasyonel değerlerin altında gerçekleşti. Oysa bu yıl kılavuzdaki çoğu programın eğer yeni açılmamışsa ve geçen yıl boş kontenjanı kalmamışsa bir puanı ve sırası var. Yani 2023’te adaylar daha kendilerine uygun seçimler yapacakları için bölümlerin yönelimleri de dengeli dağılacak ve bu durum üst dilimlerdeki popüler üniversite ve bölümlerde değil ama alt dilimlerdeki üniversite ve bölümlerde biraz trafik oluşturabilir ve taban puanları biraz artırabilir. Bunun olumsuz etkisinden kurtulmanın yolu da tercihlerinin alt sırasını oluşturacak bölümleri inebileceğin en alt sıradaki bölümlerden seçmen. Bunu yaparsan açıkta kalma veya olası bir yükselmeden etkilenme riskini de en aza indirgemiş olacaksın.
Hangi bölümlere yerleşmede risk arttı?
Kontenjan eksilmesi nedeniyle 2023 YKS tercih sürecinin en riskli bölümü Mimarlık ve Hukuk. Bu iki bölümü İnşaat Mühendisliği, Makine Mühendisliği, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık takip ediyor. Mimarlık zaten 250 bin sıralama gerektiren bir bölüm olduğu ve son yıllarda bazı devlet üniversiteleri de dahil kontenjanını tam dolduramadığı için kontenjanı bin 651 kadar azaltıldı. Bu azalma birkaç vakıf üniversitesi hariç tüm devlet üniversitelerinde taban puan ve sıralama yükselmesinin işareti olabilir. Mimarlığa dikkat, temkini elden bırakmayın.
İnşaat mühendisliği de sektörel krizden etkilendiği için son yılların en boş kalan mühendisliklerinden biriydi. Onda da kontenjanın 907 adet azaldığını görüyoruz, ama hala trend bir mühendislik olabilmiş değil ve taban değerlerinde büyük farklılıklar beklemiyoruz.
Makine Mühendisliği birkaç yıllık durağanlığına kontenjanlarının 446’sını kaybettiği bu yıldan itibaren son verebilir ve puanları yükselebilir. Makine Mühendisliği için de temkinli tercihler yapmanı öneririz.
Hukuk için zor bir yıl
Bu kategoride en kritik bölüm ise Hukuk. Geçen yıldan bin 64 öğrenci daha az alınacak. Bunun da 951’i devlet üniversitelerinde. Bu demektir ki Hukuk seçecek öğrenciler, özellikle devlet üniversitelerinde Hukuk seçecekse; geçen yılki başarı sıralamalarına çok güvenmemeli. Geçen yıl son Hukuk programına 58 binlik adaylar yerleşmişken, bu yıl bu değerlerin 40 binli sıralarda noktalanması sürpriz olmayabilir. Hukuktaki kontenjan azalma baskısını azaltacak tek etken ise eşit ağırlıklı öğrenci tercih eğilimlerinin Hukuk’tan Yönetim Bilişim Sistemleri’ne kayması olabilir. Merakla bekleyeceğimiz bir durum bu.
Daha çok ilgi gösterilen bölümler hangi̇leri?
Birkaç yıldır öğrenci ilgisinin odağına oturan bilişim mühendislikleri ise yine gözde programlar olmaya devam ediyor. O mühendisliklerde de yukarı yönlü puan ve başarı sıralaması hareketlilikleri yaşayacağız. Bilgisayar, Yazılım, Yapay Zekâ, kısmen Endüstri ve Elektrik-Elektronik Mühendisliklerine ilgide hissedilir artış devam ediyor. Bu bölümleri seçerken de 2022 sıralamalarına çok güvenmemeli ve temkini elden bırakmamalısın.
Sağlık bilimlerinde seni ne bekliyor?
Sağlık bilimlerine olan ilgi bilişim mühendisliklerindeki ilgi artışından sonra biraz azaldı. Öte yandan hekim ve sağlık çalışanlarının çalışma ve ekonomik koşulları hakkında medyaya yansıyan haberlerin de bu ilgi azalmasında etkili olduğunu söyleyebiliriz. Bu nedenle Tıp, Diş hekimliği, Eczacılık, Beslenme ve Diyetetik ile Fizyoterapi gibi dallarda yükselmeler beklemiyoruz. Hatta bazılarında 2023 tercihlerine göre düşmeler yaşanırsa sürpriz olmaz. Sağlık alanında bu yıl Dil ve Konuşma Terapisi programı daha çok adayın dikkatini çekmeye başladı. Hemşirelik ve Ebelik gibi bölümlere olan ilgide ise hala bir artış var. Bu iki bölüm için temkinli tercih yine önemli.
Vakıf üniversitelerinde ücret artışları belirleyici olabilir
Son olarak vakıf üniversiteleri tercihlerine ilişkin bir bilgi vereyim. Vakıf tercihleri programların ücretlerinin erişilebilir ve sürdürülebilir olmasından doğrudan etkilenir. Bu yıl ortalama yüzde 120 ücret artışına gitmeleri vakıf üniversitelerinin ücretli ve yüzde 50 indirimli bölümlerinin doluluk oranlarına olumsuz yansıyabilir. Ücreti ne olursa olsun nitelik sıralamasının üst diliminde yer alan vakıf üniversiteleri bundan çok etkilenmese de, niteliği nispeten düşük vakıf üniversitelerinin yüksek ücretli programlarında kendine yer bulman bu yıl çok daha kolay olabilir.
Farklı il tercihleri düşüş eğiliminde
Öte yandan ekonomik sebepler farklı kente öğrenci göçünü etkileyen unsurlardan biri. Yaşanan ekonomik durum öğrencilerin “farklı kentlere gitmektense kendi yaşadığım kentteki üniversitede okuyayım” düşüncesini destekleyebilir. Geçen yıl ilk kez öğrenciler daha fazla sayıda kendi illerinde kalmışlardı. 2023 YKS tercih ve yerleştirme sonucunda da benzer tablonun daha derinleşmesini bekliyoruz. Bu durum üniversitelerin daha fazla sayıda yerel öğrencilerle kontenjanını dolduracağı sonucunu doğurabilir.
Yelpazeni̇ geniş tut, kritik bölümler hariç az sorun yaşayacaksın
Gördüğün gibi bir bölümün taban puanının ve başarı sıralamasının oluşumunda onlarca hatta yüzlerce faktör var. Bu yüzden tercihlerini dar bir puan ve sıralama skalasına sıkıştırmadan daha geniş bir yelpazeden yapman yerleşme ihtimalini artıracak. Listen sıralama bakımından derinlikli olursa 2023 YKS tercih sürecinde yerleşme ihtimalin de yükselecek. Unutma…
