Bir yılda üniversite tercihleri iki kez yapılır. Sonuçlar açıklandığında genel tercih, ilk yerleştirme yapılıp üniversitelere kayıt yapıldıktan sonra boş kalan kontenjanlar için ise ek tercihler yapılır.
Genel tercih listeni oluştururken başvuracağın yegâne veri sınavın yerleştirme puanlarına ait sıralamalardır. Ek yerleştirmede ise artık sıralamalarla işin kalmaz ve o yıl oluşmuş puanlar tek referans olarak kullanılır.
Peki, neden genel yerleştirmede sıralara bakman gerekir?
Çünkü o yıla ilişkin bir yerleştirme süreci yaşanmadığı ve kılavuzda okulun bir önceki yıla ait puan ve sıralama değerleri olduğu için burada puan ya da sıraya bakman gerekir. Puanlar yıldan yıla daha çok değişkenlik gösteren değerlerdir. Bazen yüksek olan bir puan o yılın düşük olanına denk, bazen düşük olan bir puan o yılın yüksek olanına denk olabilir. Sıralamalar ise bu kadar değişkenlik göstermeyeceği için seni daha doğru yönlendirir. Bu nedenle genel tercihlerde tek referansın sıralamalar olmalıdır. Ek yerleştirme ise genel yerleştirmede oluşan puanlar üzerinden yapılacağı için onda da artık önceki yılın sırasının bir hükmü kalmamış olur.
O yıl öğrenci alacak bölümlerin puanı da sıralaması da aslında tercihe başladığın an sıfırdır. Onların puanı ve sırasını sen ve seninle birlikte bu yıl sınava girmiş ve tercih yapacak tüm akranların belirler. O da aslında yerleştirme sonuçları açıklandığında ilan edilir.
Peki, sen hangi sıralara bakacaksın? Senin bakacağın sıralar ÖSYM’nin yayınlayacağı tercih kılavuzunda yer alır ve bir önceki yıl o bölümlere genel yerleştirmede yerleşen son adaylara ait puan ve sıralardır. Bunların değişmeyen sabit değerler olduğu yanılgısına lütfen kapılma. Her yıl az ya da çok değişebilir.
Başarı sıralamana göre tercih yaparken sıralamanın eşdeğerinden oluşan bir liste hazırlamak zorunda değilsin. Bazı tercihlerin senin sıranın daha önünde yer alan, bazı tercihlerin ise senin sırandan daha geride bulunan programlardan olabilir. Burada ne kadar ön sıradan ya da ne kadar arka sıradan liste oluşturacağını senin yerleşme şansını artırma isteğin belirler.
Sıralamaya uygun tercih listesi belirlerken belli bir dağılım genişliğini yakalaman şansını artırır. Eğer listeni oluşturan tüm programlar sıralamana çok yakın değerdeki programlardan oluşuyor ise bu riskli bir seçim yaptığın anlamına gelir. Bu liste 24 tercihten de oluşsa yelpaze genişliği yoksa şans artmaz. Önemli olan alt ve üst sırada yer alan programlar arasında oransal olarak bir fark yaratabilmendir.
Tercihi ne kadar yukarıdan başlatacağının aslında bir sınırı yoktur. Her tercih listesi kazanma umudu az da olsa en çok arzu edilen programın en üst sırada yer almasını hak eder. Bu aslında olası bir sürprizde hiç umutlanmadığın yere senin yerleşmeni de sağlayabilir. Ancak tercihin alt sınırının nerede noktalanacağı çok daha önemlidir. Çünkü olası bir kötü sürprize karşı puan ve sıralarda artışın yaşanması halinde senin tutunmanı sağlayacak ve seni kazandıracak tercihler genelde alt sıradaki o sigorta tercihler bölgesindedir. Oraya girmesi gereken bölümler senin sıralamandan en az %20 hatta bazı aralıklarda %30 daha alt sıralardaki programlardan oluşmalıdır. Örneğin; 80 bininci biriysen listenin sonundaki programların 100-110 binlik dilimdeki programlardan oluşması seni risklere karşı korur.
Tercihlerini oluştururken ve listene girecek programları seçerken sıralamalardan yararlanman önemli. Sırası yüksek olanı daha alta, düşük olanı daha üste yazabileceğin gibi tam tersini yapabilme özgürlüğüne sahipsin.
