Vakıf Üniversitelerinin kontenjan ve ücretleri ne durumda?

1985 yılından itibaren akademik hayatımıza giren Vakıf Üniversitelerinin sayısı 2024 yılı itibarıyla 79’a ulaştı. Bunun 75’i üniversite olarak 4’ü de Vakıf Meslek Yüksekokulu olarak eğitim vermeye devam ediyor. Peki, Vakıf Üniversitelerinin kontenjan ve ücretleri ne durumda?

YKS sistemine geçtiğimiz 2018 yılından itibaren bu üniversitelere 550 bin 631 önlisans, 643 bin 913 lisans öğrencisi kontenjanı açıldı. Bu 7 yıllık zaman diliminde Vakıf Üniversiteleri önlisans programlarına 485 bin 83, lisans programlarına ise 545 bin 303 öğrenci almayı başarabildi. Özetle lisans ve önlisans olarak ayrılan toplam 1 milyon 194 bin 544 kontenjana 1 milyon 30 bin 386 öğrenci yerleşti. Vakıf üniversitelerinin bu zaman diliminde 164 bin 158 kontenjanını dolduramadıklarını da belirtmek yanlış olmaz.

Kontenjan doluluklarında hiçbir yıl yüzde 100’lük doluluk oranını yakalayamamış olmalarında elbette pek çok sebep var. Ancak bu boşlukların özellikle ücretli ve kısmi burslu programlarda yer alması özellikle bu üniversitelerin eğitim ücretlerinin etkili olduğunu gösteren en önemli parametre olarak karşımıza çıkıyor. Bunun yanında nispeten daha az başarılı öğrencilerin yerleştikleri üniversiteler olması, bu boşlukların oluşmasında başarılı öğrencilerin yönelmemesi bakımından önemli bir etken.

Vakıf üniversiteleri YKS sürecinde burslu, %75 indirimli, %50 indirimli, %25 indirimli ve ücretli olmak üzere 5 ayrı burs formasyonunda öğrenci almaya devam etti. 2019 yılından sonra %75 İndirimli öğrenci alımının durdurulması ile birlikte artık 4 ayrı burs türü ile öğrenci almaya devam ediyorlar.

Vakıf üniversitelerinin YKS sürecinde açtıkları 1 milyon 194 bin 544 kontenjanın yüzde 16’lık kısmı yani 187 bin 235’i burslu öğrenci kontenjanlarını kapsıyor. 2018 ve 2019’da öğrenci alabildikleri %75 indirimli programlara ise o 2 yılda 66 bin 972 kontenjan açtılar. Bu da tüm kontenjan dağılımının yüzde 6’sına denk geliyor. Ücretli programlara YKS sürecinin başından şu ana kadar 129 bin 9 kontenjan ayırdılar ve bu da tüm planlanan kontenjanın sadece yüzde 11’lik bölümünü kapsıyor. Yine %25 indirimli kontenjanlar ise tüm bu süreçte 99 bin 438 olarak gerçekleşti ve açtıkları tüm kontenjanların ancak yüzde 8’ini oluşturdu. Vakıf üniversiteleri bir pazarlama stratejisi olarak en kalabalık öğrenci kontenjanını %50 indirimli programlar için ayırıyor. Açılan her 100 kontenjanın 59’u %50 indirimli burs kategorisine ayrılıyor. YKS sürecinde şu ana kadar 711 bin 890 kontenjan %50 indirimli öğrenciler için ayrılmış durumda.

Vakıf üniversiteleri YKS sürecinde tüm bu kontenjanların ancak yüzde 86,3’ünü doldurmayı başarabildi. Burslu programlarda bu oran yüzde 95,9 %75 indirimli programlarda yüzde 84,5 %50 indirimli programlarda yüzde 84,7, %25 indirimli programlarda yüzde 84,6 ve ücretli programlarda da yüzde 83’lük bir doluluk oranının gerçekleştiğini görüyoruz.

7 yıllık sürede lisans programlarının yüzde 84,7 önlisans programlarının da yüzde 88,1 oranında doluluk oranını yakalamış olması vakıfların 2 yıllık programlarında doluluk oranının daha yüksek olduğunu gösteriyor. Bunda 2 yıllık programların kısa yoldan mesleğe erişimi sağlama özelliği ve lisans programlarına göre daha erişilebilir bir ücret dağılımında olmasının da etkisi olduğunu söylemeliyiz.

Vakıf üniversitelerinin kontenjanlarının yıldan yıla az da olsa arttığını da gözlemliyoruz. YKS sürecinin ilk yılı olan 2018’de tüm vakıf üniversiteleri programları için 156 bin 507 kontenjan ayrılmışken bu yazıyı kaleme almadan önceki son yıl olan 2024 YKS’de bu kontenjanın 191 bin 271’e çıktığını görüyoruz. Son 7 yılda kontenjanların nasıl oluştuğuna ilişkin grafik aşağıda yer almaktadır.

Vakıf üniversitelerinin program ücretleri dağılımı ülkenin ekonomik durumu ile de yakından ilişkili. 2018’den 2021’e kadar lisans eğitim ücretleri 20 bin 792 TL’den 30 bin 796 TL’ye kadar bir dağılım içerisindeyken, 2022’den itibaren 52 bin 583 TL’ye yükselerek hızlı bir artış sürecine girdiğini ve 2023’te ortalama ücretin 115 bin 861 TL, 2024’te ise bu ücret ortalamasının 247 bin 760 TL’ye yükseldiğini görüyoruz.

Aynı dönemde önlisans programlarının lisans programlarına göre daha düşük ücretlerden oluştuğunu ve ücret ortalamalarında da yine benzer bir artışın yaşandığını söyleyebiliriz.

2018’den 2021’e kadar önlisans eğitim ücretleri 9 bin 793 TL’den 14 bin 171 TL’ye kadar bir dağılım içerisindeyken 2022’den itibaren 23 bin 967 TL’ye yükselerek yine hızlı bir artış sürecine girdi. 2023’te ortalama önlisans ücreti 52 bin 177 TL oldu. 2024’te ise önlisans eğitim ücret ortalamasının 121 bin 376 TL’ye yükseldiğini söyleyebiliriz.

Eğitim ücretlerini değerlendirirken son yıl olan 2024 yılına biraz daha odaklanmamızın doğru ve güncel bilgiye erişim açısından önemli olduğunu belirtmeliyiz. Sonraki yıllarda bu ücretlerin ne kadar olabileceğini öngörmek açısından son yılın değerlerini görmek önemli. Bu nedenle en düşük ve en yüksek ücretli programlar hakkında genel bir bilgi vermek isterim.

2024 yılında lisans programlarının ücret dağılımı 75 bin 240 TL’ den başlıyor ve 1 milyon 100 bin liraya kadar gidiyor. 1 milyon TL’nin üzerinde toplam 16 programın olduğu, bunların da Koç ve Sabancı Üniversitelerine ait programlardan oluştuğunu söylememiz mümkün.

2024 yılında önlisans programlarının ücret dağılımı 65 bin 5 TL’den başlıyor ve 390 bin liraya kadar bir dağılım içinde yer alıyor.

Vakıf üniversitesi programlarını ait oldukları bilim grupları içerisinde de raporladık ve lisans programlarında en yüksek eğitim ücreti ortalamasının 360 bin 726 TL ile mühendislik programlarında olduğunu görüyoruz. Bunu 342 bin 806 TL ile teknik bilimler, 321 bin 345 TL ile Sosyal bilimler, 312 bin 652 TL ile de sağlık bilimleri takip ediyor. Lisans programları arasında eğitim ücretleri en düşük olan grubun 165 bin 724 TL ile din bilimleri olduğunu görüyoruz.  Son yıllarda atama sorununu derinden yaşayan öğretmenlik programlarının da ücreti en düşük ikinci bilim grubu olduğunu söyleyebiliriz. Eğitim ve pedagoji bilimleri olarak gruplandırdığımız öğretmenlik programları için ortalama 222 bin 84 TL’lik bir ücret dağılımı olduğunu görüyoruz.

Bilim Grubu Adı2024 Öğrenim Ücreti
Mühendislik Bilimleri₺360.726
Teknik Bilimler₺342.806
Sosyal ve Kültürel Bilimler₺321.345
Sağlık Bilimleri₺312.652
Temel Bilimler₺310.615
Sanat ve Tasarım Bilimleri₺292.341
Hukuk ve Yönetim Bilimleri₺291.327
İktisat ve Ticaret Bilimleri₺285.122
Turizm ve Tanıtım Bilimleri₺259.543
Ziraat Mühendisliği Bilimleri₺254.815
Dil ve Edebiyat Bilimleri₺240.216
İletişim Bilimleri₺231.650
Eğitim ve Pedagoji Bilimleri₺222.084
Din Bilimleri₺165.724

Önlisans programlarının 2024 yılı öğrenim ücreti ortalamasının en zirvesinde sağlık hizmetleri yer alıyor. İş ve istihdama geçiş kolaylığı bakımından öğrencilerin ilgi gösterdiği sağlık hizmetleri programları için ortalama eğitim ücretlerinin 153 bin 775 TL olduğunu görüyoruz. Bunu 151 bin 709 TL ile teknik hizmetler takip ediyor. Önlisans programları açısından öğrenim ücreti ortalaması en düşük hizmet dalının ise 116 bin 956 TL olduğunu görüyoruz. Medya ve iletişim hizmetlerinde de ücret ortalamalarının 118 bin 897 TL olduğunu söyleyebiliriz.
Hizmet Grubu Adı2024 Öğrenim Ücreti
Sağlık Hizmetleri₺153.775
Teknik Hizmetler₺151.709
Ziraat ve Hayvancılık Hiz.₺151.414
Turizm Hizmetleri₺140.426
İşletme ve Yönetim Hizmetleri₺140.043
Kamu Hizmetleri₺131.924
Sanat ve Tasarım Hizmetleri₺130.529
Yönetim Hizmetleri₺127.027
Medya ve İletişim Hizmetleri₺118.897
Dil ve Çeviri Hizmetleri₺116.956

Vakıf üniversitelerinde eğitim ücretleri iki farklı yöntemle belirleniyor. Birinci yöntem sonraki yıl ilk kez bu üniversitelere yerleşecek öğrencilerin ücretlerinin belirlenmesi, ikinci yöntem ise halihazırda bu üniversitelere devam eden öğrencilerin bir üst sınıftaki ücretlerinin belirlenmesi. Birinci yöntemde ücretleri belirleme yetkisi tamamen üniversitelerin mütevelli heyetlerine ait. Mütevelli heyetleri burada herhangi bir kısıtlama ve sınırlama olmadan istedikleri ücreti belirleyebiliyorken, ikinci yöntemde devam eden öğrencilerin eğitim ücret artışları ise yürürlükteki TEFE ve TÜFE oranlarına göre belirleniyor. Dolayısıyla burada üniversiteler devletin ilan ettiği ücretin üzerinde bir artış gerçekleştiremiyorlar.

Salim Ünsal, 30 yıllık kariyer hayatı boyunca ülkemizdeki ve dünyadaki merkezi sınavların teknik ve istatistik analizlerini yaparak, adayların sınav psikolojisi ve başarısına etkisi üzerinde çalışmalar yapmıştır. Ülkemizdeki merkezi sınavlarla ilgili önemli bir bilgi kaynağı olan Ünsal, sunduğu güvenilir verilerle adaylara yön göstermektedir. Sınav ve tercih süreciyle ilgili yaptığı birçok radyo ve televizyon yayınıyla geniş kitlelere ulaşmaktadır. Kendini "Rehberlik ekipler amiri" olarak tanımlayan Ünsal, pek çok rehber öğretmenin ve kariyer danışmanının çalışmalarına da rehberlik etmektedir.