Doğuştan getirdiğin ve seni çevrendeki kişilerden ayıran karakteristik özelliklerine uygun meslekleri nasıl öğrenebilirsin? Mesleki seçim yapmadan önce, Prof. Dr. Ragıp Özyürek’in senin için kaleme aldığı bu yazıyı okumalısın.
Meslek seçimi yapmadan önce ilk olarak bu kararı alabilme olgunluğuna ne kadar sahip olduğunu sorgulaman da fayda var. Tutarlı ve ne istediğini bilen bir yaklaşım burada önemli.
Seçim hedeflerinin belirlenmesi: Karakteristik özellikler ile mesleki seçeneklerin eşleştirilmesi
Karakteristik özelliklerimize uygun seçenekleri belirleyebilmemiz için ilk yapmamız gerekenler, kariyer farkındalığı geliştirmek ve kendimizi mesleki seçenekleri incelemeye hazır hissetmektir. Örneğin, içimizde merak duygusunun gelişmesi, psikolojik olarak kendimizi güçlü ve motive hissetmemiz en temel koşullar arasındadır.
İkinci sırada karakteristik özelliklerimizle ilgili kararlar vermeliyiz. Bunun için kendi kendimize ya da çevremizin bize sorduğu sorulara bilinçli ve belirgin yanıtlar vermeliyiz. Örneğin; “Hangi dersleri seviyorsun ya da sevmiyorsun?” sorusuna, “Fenciyim.” ya da “Edebiyat” demek gibi. “Neleri iyi yaparsın?” sorusuna, “İyi gitar çalarım.” ya da “Penaltı vuruşlarımı kimse kurtaramıyor.” gibi yanıtlar verebilirsin. “Çalışma hayatından ne bekliyorsun?” sorusuna ise “İşe girmek ve …” gibi bir yanıt verilebilir. Örneğin; “İşe garantisi ve düzenli gelir, kendimi sürekli geliştireceğim bir iş.” gibi yanıtlar verebilirsin.
Bu sorulara belirgin ve bilinçli yanıtlar verebilir misin? Yanıtlarının belirgin ve bilinçli olduğundan emin misin? Kararlarında gerçekçi mi yoksa hayalci misin?
Bilinçli yanıtlar vermen için öncelikli olarak iyi bir karar verici olmayı da öğrenmen gerekir. Bunun için önemli kararlar vereceğin zaman seçeneklerin hem olumlu (avantajlar) hem de olumsuz (dezavantajlar) yönlerini araştırmayı alışkanlık haline getirmen gerekiyor. Ayrıca, vereceğin karardan etkilenecek kişilerin (aile üyelerinin) görüşlerini almanın da yollarını öğrenmelisin. Panikleyerek ve son anda karar vermek, hatalı karar verildiğinde başkalarını suçlamak ya da umursamaz davranmak gibi karar verme tarzları seni çıkmaza sokar. Tersine iyi bir karar verici olduğuna inanman ve kararlarının sonucu için iyimser düşünmen yararlıdır. Aynı zamanda, akran çevrenin de karar verirken hangi konulara hakim olduğunu ayırt etmen gerekli. Örneğin; içinde bulunduğumuz şu yıllarda liseli bir öğrenci ya da üniversitelerdeki öğrenciler karar verirken hangi konuları biliyorlar, hangi konulardan anlıyorlar? Onlarla öğrenimleri ve kariyerlerine nasıl devam edecekleri konusunda hiç konuşur musun? Onlara kendilerine kariyer yönü belirleyip belirlemediklerini hiç sorar mısın?
Belirgin yanıtlar vermen için kariyer planlama konusunda duygusal olarak olumlu olman ve ayrıca mental olarak ciddi takıntılarının olmaması önemlidir. Örneğin; aile büyüklerinin fikirlerini sorman, birçok ayrıntıyı onlara sorabilmen, enine boyuna tartışman oldukça önemli konuların başında gelmektedir. Aynı tarzda davranarak onların çalışma yaşamları hakkında da bilgi sahibi olarak, onlarla empati kurulabilir. Örneğin; ev hanımı bir annenin üstlendiği sorumlulukları üstlenmek, işçi ebeveynlerin çalışma koşullarının zorlukları ve risklerini yerinde görmek gibi. Kısaca söylemek gerekirse, bilinçli olmak için iyi bir karar verici, belirgin olmak için olgun olmak gerekiyor. Gerçekçi olmak, ancak bu şekilde mümkün olabilmektedir.
“Kendime uygun mesleği nasıl seçebilirim?” içerik serisindeki tüm yazıları okumak için buraya tıklayabilirsin.
