Üniversiteye hazırlık sürecinde öğrencilerin sıklıkla sorduğu bu soruyu, Psikolojik Danışman Dr. Zeynep Adiloğlu senin için Üniversite Rehberi Blog’da cevapladı.
Öğrencilerin okul ile ilgili çalışmalarında başarısızlık göstermelerinin en önemli nedenlerinden biri, dikkat etme ve dikkati sürdürmedeki yetersizlikleridir. Dikkat, öğrenmede ve hafızada çok önemli bir rol oynar. Dolayısıyla dikkatin bilişsel performanstaki önemi tartışılmazdır. Araştırmacılara göre gerçekten bir şeyler öğrenmek istiyorsak, dikkat mekanizmamız hayati önemdedir. Sınavlara hazırlanırken veya çeşitli işlerini yaparken dikkatini güçlendirmek, öğrenme hızını ve başarını arttırmana yardımcı olur. Dikkat, zihnini belirli bir faaliyete yoğunlaştırma ve sürdürme yeteneğidir. Dikkat ve odaklanma sorunu ise dikkatini bir işe verememe veya sürdürememe şeklinde ortaya çıkar. Odaklanma sorunlarının altında yatan etkenlerden en önemlileri; stres, kaygı, isteksizlik, başarısızlık endişesi, amaçsızlık, hormonlar, uyku sorunları, psikolojik veya ailevi sorunlar, DEHB vb. olarak sayılabilir. Dikkat ve odaklanma güçlükleri başarının düşmesine ve kendine güveninin zayıflamasına neden olabilir.
Odaklanma sorunum nasıl çözülür?
Odaklanma sorunlarını çözmek için öncelikle hedef belirlemelisin. Odaklanma sürecinde seni motive edecek hedefin olmalı. Seçmek istediğin meslek, yerleşme puanı, beğendiğin üniversiteler gibi hedefler odaklanmanı sağlar, motive eder ve verimini arttırır.
Daha sonra çalışma ortamını düzenleyerek devam edebilirsin. Çalışma ortamını dikkat dağıtıcı olması bakımından değerlendir. Dikkat dağıtıcılar, o an için önemli olmayan sesler, görüntüler ya da düşüncelerdir. Bu faktörleri filtrele; dikkatin yoğunlaştırılacağı en önemli şeyi seç ve önemsiz şeyleri ele. Isı, ışık, gürültü, teknolojik aletler gibi dış uyaranları da ortamdan uzaklaştır veya azalt.
Çalışmalarında yalnızca bir göreve odaklanmalısın. Aynı anda birden fazla görevi yapmaya çalışmak dikkatini bölmene neden olur. Bu da her bir işte performansını düşürebilir. Bir göreve başlamadan önce, yaparken ve sonrasında kendini izlemeli ve denetlemelisin. İşin iyi yapılıp yapılmadığını denetle ve kendine geri bildirim ver. Bunların yanında çalışmalarını düzenli mola vererek planlayabilirsin. Mola vermek zihnini dinlendirir ve enerjini yeniler. Belirli aralıklarla süresi sınırlı molalar ver ve bu molalarda su içmek, bedenini esnetmek, yürümek, nefes çalışması yapmak gibi rahatlatıcı ve canlandırıcı şeyler yap. Dikkatin duygu durumu ve beden duyumu ile ilişkisi vardır ve kendinin bu açılardan farkında olmalısın. Eğer odaklanma sorunların devam eder ve hayatını etkilemeye başlarsa bir uzman desteği almaktan çekinmemelisin.
Hangi egzersizler dikkatimi güçlendirir?
Meditasyon
Meditasyon yaparken, nefesine ve bedenine odaklanarak zihnini sakinleştirir ve dış uyaranlardan uzaklaşırsın. Meditasyon yapmak için sessiz ve rahat bir ortam seç ve günde 10-15 dakikanı ayır.
Dikkat odağı çalışması
Bu çalışmada herhangi bir nesne seç. Tüm dikkatini o nesneye vermeye çalışarak yakından incele, detaylarını fark et. Aklına gelen başka düşünceler olursa bir kâğıda yaz. Nesneyi kaldır ve detayları hatırlamaya çalış. Bu egzersizi düzenli yaptığında aklına gelen diğer düşüncelerde azalma olduğunu ve odaklanmanın güçlendiğini göreceksin.
Zihinsel egzersizler/konsantrasyon oyunları
Bulmaca çözmek, zekâ oyunları oynamak, matematik problemi çözmek gibi zihni aktif tutan egzersizler yapabilirsin. Bu çalışmalarla hem eğlenirsin hem de gelişirsin.
Nefes egzersizleri
Nefes egzersizleri beynin nefes almak gibi tek bir şeye odaklanmasını sağlar. Balon şişirme, baloncuk çıkarma, küçük topları üfleyerek hareket ettirme, mum üfleme, üflemeli müzik aletleri gibi nefes kullanılarak yapılan egzersizler dikkat süresini arttırır.
Yürüyüş ve açık hava
Odaklanma becerini “farkındalıklı yürüyüş” ile geliştirebilirsin. Doğa yürüyüşlerinin sana hissettirdiklerini ve bedensel duyumlarını (koku, ses, görüntü) fark etmeye çalış.
Dikkat güçlendirme eğitim programları
Yapılandırılmış egzersizler içeren programlara katılabilirsin. Bu egzersizleri düzenli olarak yaparak dikkat güçlendirme becerilerini geliştirebilirsin. Dikkatini güçlendirmek için kendine zaman ayırmalı ve sabırlı olmalısın.
