Öğrenciler en çok hangi üniversitelere kaydolmaktan vazgeçiyor?

Ek yerleştirmenin en güçlü kaynağı olan kazanıp da yerleşmeyen adayları 2022 ek yerleştirme verileri üzerinden değerlendirdik. Bu çalışmadaki amacımız yerleşen öğrencilerin hangi tür üniversitelerden, hangi tür öğretim modellerinden ve hangi bölümlerden daha yoğun olarak vazgeçtiklerini tespit etmek olacak. 2023 yılı için veriler belli olduğunda yine analizlerimizi seninle paylaşacağız.

Üniversiteye yerleşip kaydolmama bir sosyal olgu olarak önümüzde duruyor

2022 YKS’de yerleştirme sonuçları 15 Ağustos’ta açıklandı. Açıklanan sonuçlara göre 1 milyon 5 bin 490 öğrencinin bir programa yerleştiğini gördük. Bu da tüm üniversite türleri ve bölümlere yerleşmenin yüzde 98,4 oranında gerçekleştiği anlamına geliyordu. Diğer bir ifade ile 2022 YKS’de sadece 16 bin 593 boş kontenjan kalmıştı ilk yerleştirme sonrasında. Yerleştirmeden hemen sonra üniversite kayıtları başladı ve kayıtların sonunda 105 bin 772 adayın aslında yerleşmesine rağmen yerleştiği programa kayıttan vazgeçtiğini ve kaydolmadığını gördük. Elbette kazanmasına rağmen bunu kayda dönüştürmemenin ekonomik, sosyal, kültürel, psikolojik ve sosyolojik pek çok sebebi olabilir. Bu yazıda o sebepleri incelemeyeceğiz.

Yerleşen her 100 öğrenciden 10’u üniversite kapısından geri dönüyor

Tüm program ve tüm üniversite türlerine yerleşen her 100 adayın 10,5’inin kayıt fikrinden vazgeçtiği görülüyor. Lisans programlarında 4 yıllıklarda bu oran yüzde 5’ken önlisans programlarına yerleşen her 100 adaydan 15,9’unun kayıttan vazgeçtiği anlaşılıyor. Önlisansa yerleşmek lisansa yerleşmekten daha kolay olduğu için vazgeçmek de daha kolay oluyor denebilir. Lisans programlarına yerleşen 494 bin 220 adayın 24 bin 544’ü kaydolmaktan vazgeçmiş. Önlisansa yerleşen 511 bin 270 adayın ise 81 bin 228’i kaydını tamamlamamış.

Yukarıdaki veriler tüm üniversite türlerine göre oluşan değerler. Acaba üniversite türleri bakımından kayıt kaçağı hangisinde daha yüksek onu da araştırdık.

Sayı olarak en yüksek kayıt firesi devlet üniversitelerinde

2022 YKS’de Devlet üniversitelerinde yerleşen toplam aday sayısı 827 bin 36’ydı. Bunun 86 bin 795’i yerleştiği devlet üniversitesine kayıt yaptırmadı. Oran olarak baktığımızda her devlet üniversitesine yerleşen her 100 adaydan 10,5’inin kaydını yaptırmadığını görüyoruz. Devlet üniversitesi lisans programlarında bu oran yüzde 4,8 kadarken önlisans programlarında yüzde 15,8 olarak gerçekleşti. Devlet lisans programlarına yerleşen 398 bin 600 adaydan 19 bin 153’ü kaydını tamamlamadı, önlisansa yerleşen 428 bin 436 adaydan ise 67 bin 642’si yine kaydolma fikrinden vazgeçti.

Devlet üniversitelerinde oransal olarak en yüksek kaçağı uzaktan öğretim programlarında yaşıyoruz. Uzaktan öğretim programlarına yerleşen her 100 öğrenciden 20,6’sı kaydolmaktan vazgeçiyor. Onu açık öğretim programları izliyor. Açık öğretimde kayıt yaptırmayanların oranı yüzde 16,9 seviyesinde. İkinci öğretim programlarda bu oran yüzde 9,7 örgün yüz yüze programlarda ise yüzde 8,7 kadar. Buradan da anlaşılıyor ki açık ve uzaktan eğitim programlarında kayıt yaptırmayanların oranı daha fazla olabiliyor.

Devlet üniversitelerinin 2022 yerleşme, kayıt ve ek kontenjan bilgileri

Vakıf üniversitelerinin yüzde 50 indirimli programlarında kayıt yaptırmama oranı fazla

2022 YKS’de Vakıf üniversitelerinde yerleşen toplam aday sayısı 165 bin 588’di. Bunun 16 bin 712’si yerleştiği vakıf üniversitesine kayıt yaptırmadı. Oran olarak baktığımızda vakıf üniversitelerine yerleşen her 100 adaydan 10,1’inin kaydını yaptırmadığını görüyoruz. Bu oranın devletten daha düşük olması ilginç sonuçlardan biri. Vakıf lisans programlarında kayıt kaçağı oranı yüzde 4,9 kadarken önlisans programlarında yüzde 15,7 olarak gerçekleşti. Vakıf lisans programlarına yerleşen 86 bin 296 adaydan 4 bin 271’i kaydını yaptırmadı, önlisansa yerleşen 79 bin 292 adaydan ise 12 bin 441’i de yine kaydolmaktan vazgeçti.

Vakıf üniversitelerinde oransal olarak en yüksek kayıt kaçağı %50 indirimli programlarda yaşanıyor. %50 İndirimli programlara yerleşen her 100 öğrenciden 11,5’i kaydolmaktan vazgeçiyor. Onu ücretli programlar izliyor. Ücretli programlarda kayıt kaçak oranı ise yüzde 11,1 seviyesinde. %25 indirimli programlarda bu oran yüzde 10,5’ken burslu programlarda ise kayıt kaçağı oranı yüzde 4,7’ye kadar düşüyor.

Vakıf üniversitelerinde lisans ve önlisansa göre en yüksek oran ise ücretli önlisans programlarında bulunuyor. Ücretli önlisansa yerleşen her 100 adaydan 21,6’sı kaydolmaktan vazgeçiyor ve bunun da temel sebebi eğitim ücretleri.

Vakıf üniversitelerinin 2022 yerleşme, kayıt ve ek kontenjan bilgileri

Kıbrıs’ı kazanan her 3 öğrenciden biri gitmekten vazgeçiyor

2022 YKS’de her yıl olduğu gibi en yüksek kayıt kaçağını yine KKTC üniversitelerinde yaşadık. KKTC Üniversitelerine yerleşen toplam aday sayısı 12 bin 268’di. Bunun 2 bin 193’ü yerleştiği KKTC üniversitesine kaydolmaktan vazgeçti. Oran olarak baktığımızda KKTC üniversitelerine yerleşen her 100 adaydan 17,9’unun kaydını yaptırmadığını anlıyoruz. KKTC lisans programlarında kayıt kaçağı oranı yüzde 12,2 kadarken önlisans programlarında yüzde 32,3 olarak gerçekleşti. KKTC lisans programlarına yerleşen 8 bin 806 adaydan bin 75’i kaydını yaptırmadı, önlisansa yerleşen 3 bin 462 adaydan ise bin 118’i de yine kaydolmak için Kıbrıs’a gitmedi.

KKTC üniversitelerinde oransal olarak en yüksek kayıt kaçağı vakıflarda olduğu gibi yine %50 indirimli programlarda yaşanıyor. %50 İndirimli programlara yerleşen her 100 öğrenciden 19,1’i kaydolmaktan vazgeçiyor. Onu burslu programlar izliyor. Burslu programlarda kayıt kaçak oranı ise yüzde 19 seviyesinde. Ücretli programlarda bu oran yüzde 12,7 iken %25 indirimli programlarda ise kayıt kaçağı oranı yüzde 9,9’a kadar düşüyor.

KKTC üniversitelerinde yüksek kayıt kaçağının burslu programlarda yaşanıyor olması da ilginç sonuçlardan biri. Öte yandan özellikle %50 indirimli önlisans programlarında oranın yüzde 34,5’e kadar çıkması KKTC’de bir önlisansa yerleşen her 3 öğrenciden 1’inin kayıttan vazgeçtiği anlamına geliyor.

KKTC üniversitelerinin 2022 yerleşme, kayıt ve ek kontenjan bilgileri

Üniversite türlerinde durum böyleyken bölümlerde en çok fireyi hangisi veriyor onları da inceledik.

Puan türlerine göre ilk dil verilerini inceledik. 2022 YKS’de kontenjan toplamı 500’ün üzerinde olan 11 program arasında en hızlı kayıt kaçağı Fransız Dili ve Edebiyatında yaşandı. Yerleşen her 100 öğrenciden 9,8’i kayıt için üniversiteye başvuruda bulunmadı. Bunu 8 ile Arap Dili ve Edebiyatı ve 7,5 ile Turizm Rehberliği takip etti. En yüksek kayıt oranı ise İngilizce öğretmenliğinde yaşandı.

Eşit ağırlıklı puanda en yüksek kaçış hangi programda oldu?

Puan türlerine göre ikinci olarak E.A. verilerini inceledik. 2022 YKS’de kontenjan toplamı 500’ün üzerinde olan 9 program arasında en hızlı kayıt kaçağı Arkeolojide yaşandı. Yerleşen her 100 öğrenciden 15,4’ü kayıt için üniversiteye gitmedi. Bunu 13,6 ile Spor Yöneticiliği ve 11,3 ile Felsefe izledi. En yüksek kayıt oranı ise Hukuk programında gerçekleşti. Hukuka sadece yüzde 1,1 aday kaydolmaktan vazgeçti.

Sayısal puanda en yüksek kaçış hangi programda oldu?

Puan türlerine göre üçüncü olarak sayısal verilerini inceledik. 2022 YKS’de kontenjan toplamı 500’ün üzerinde olan 9 program arasında en hızlı kayıt kaçağı Acil Yardım ve Afet Yönetiminde oldu. Yerleşen her 100 öğrenciden 7,5’i bu programa kayıt yaptırmaktan vazgeçti. Bunu 7,3 ile Peyzaj Mimarlığı ve 7,1 ile Fizik bölümü takip etti. En yüksek kayıt oranı ise Tıp programında yaşandı. Tıbba yerleşip de kaydolmayan aday yok denecek kadar az oldu.

Sözel puanda en yüksek kaçış hangi programda oldu?

Puan türlerine göre dördüncü olarak sözel verilerini inceledik. 2022 YKS’de kontenjan toplamı 500’ün üzerinde olan 9 program arasında en hızlı kayıt kaçağı Rekreasyon Yönetiminde gerçekleşti. Yerleşen her 100 öğrenciden 12’si bu programa kayıt yaptırmak istemedi. Bunu 11,7 ile Radyo, Televizyon ve Sinema onu da 11,6 ile Sanat Tarihi izledi. En yüksek kayıt oranı ise Okul Öncesi Öğretmenliğinde gerçekleşti. Kazanan her 100 adaydan sadece 2,7’si kayda dönüşmedi.

TYT puanında (2 yıllıklarda) en yüksek kaçış hangi programda oldu?

Puan türlerine göre beşinci olarak da TYT yani 2 yıllık program verilerini inceledik. 2022 YKS’de kontenjan toplamı 500’ün üzerinde olan 9 program arasında en hızlı kayıt kaçağı Spor Yönetiminde yaşandı. Yerleşen her 100 öğrenciden 41’i bu programa kaydolmaktan vazgeçti. Bunu 33,7 ile Özel Güvenlik ve Koruma bölümü takip etti. Üçüncü sırada ise 26,1’lik oranla Mobilye ve Dekorasyon bölümü yerini aldı. 2 yıllıklarda en yüksek kayıt oranı ise Diş Protez Teknolojisinde gerçekleşti. Kazanan her 100 adaydan sadece 6,3’ü kaydolmadı.

Açık öğretimde en yüksek kaçış hangi programda oldu?

Puan türlerinin dışında bir de en yüksek kaçışın yaşandığı açık ve uzaktan öğretim programlarını raporladık. 2022 YKS’de kontenjan toplamı 500’ün üzerinde olan 9 açık ve uzaktan öğretim programı arasında en hızlı kayıt kaçağı Coğrafi Bilgi Sistemlerinde yaşandı. Yerleşen her 100 adaydan 32,6’sı bu programa kaydolmak istemedi. Bunu 31,8 ile Engelli Bakımı ve Rehabilitasyonu programı takip etti. Üçüncü sırada ise bir uzaktan öğretim programı olan İş Sağlığı ve Güvenliğini görüyoruz. Burada her 100 adaydan 29,9’u kaydolmadı. 2 yıllıklarda en yüksek kayıt oranı ise 4 yıllık reklamcılık programında gerçekleşti. Kazanan her 100 adaydan 8,1’i Reklamcılık programına kaydolmak istemedi.

Kayıt firesi verilerini son olarak il faktörüne göre de ele aldık. Bu faktörü ölçmek için tüm illerde ortak bulunduğu için sadece devlet üniversitelerini referans alarak bu raporlamayı yaptık.

Adaylar kazandıkları halde en çok hangi illere gitmek istemediler?

2022 YKS’de yerleşen her 100 adaydan 17’sinin gitmediği Şırnak ili kayıt firesinde ilk sırada yer aldı. Onu 15,1 ile Bitlis, 14,7 ile Ardahan ve 14,1 ile de Iğdır illeri izledi. Doğu ve Güneydoğu dışından Giresun ve Amasya gibi illerin de ilk 10 arasına girmesi tablonun en dikkat çekici verilerinden biri. Yerleşen her 100 öğrenciden 12,7’si Giresun’a, 12,3’ü Amasya’ya kayıt yaptırmaya gitmedi.

Adayların en çok kayıt yaptırdıkları iller hangileri?

2022 YKS’de yerleşen her 100 adaydan sadece 4,2’sinin gitmediği İstanbul bu klasmanın en yüksek kayıt gerçekleştiren ili oldu. Adaylar İstanbul’dan sonra en az kayıt firesini Ankara’da verdiler. Yerleşen her 100 adaydan 4,3’ü Ankara’ya gitmekten vazgeçti. Ankara’yı 4,8 ile bir öğrenci şehri olarak nitelenen Eskişehir izledi. Bu listede en dikkat çeken iller ise Karaman, Tokat ve Siirt oldu. Karaman’da fire oranı 6,6 Tokat’ta 7,3 ve Siirt’te de 7,5 olarak gerçekleşti.

Konuk Yazar: Salim Ünsal

Psikolog & Eğitim Uzmanı