Üniversitede kullanılan harf notlarının ne anlama geldiğini merak ediyorsan, doğru yerdesin. A ne demek, B kaçı temsil ediyor, fikrin olabilir ama ya AA, AB, FF? İşte sana harika bir rehber! Yazımızı okuyarak, merak ettiğin harf notlarına hakim olabilir, üniversitede emin adımlarla ilerleyebilirsin.
Başarı durumunu ifade eden harf notu sistemi
Üniversite eğitimine yeni başladıysan veya başlayacaksan, önceki eğitimlerine kıyasla karşılaşacağın en önemli fark harf notu olabilir. Ülkemizde ilkokuldan başlayıp, lise bitimine kadar devam eden eğitim dönemlerinde, öğrencilerin bilgi seviyesini ölçme amacıyla sayısal puan kullanılır. Yani puanlama 0-100 arasında olmaktadır. Ancak üniversite kurumlarında öğrencileri değerlendirmek için kullanılan puanlama sistemi farklılık gösterir. Ülkemizde bulunan üniversiteler dünya genelinde yaygın bir şekilde kullanılan harf notu puanlama yöntemi kullanır. Harf notu, dünya genelinde AF değerlendirme sistemi olarak da adlandırılan bir ölçme değerlendirme sistemidir. Çeşitli üniversitelerin 4’lük, 100’lük gibi derecelendirmelerine karşılık gelen harfleri ifade etmektedir.
Sen de üniversite hayatın boyunca çeşitli dersleri almakla yükümlü olacaksın. Okulunun kendi kurallarına uygun şekilde hazırladığı sınav gibi ölçme değerlendirme süreçlerine tabii tutulacaksın. Bu sınavların sonucunda alacağın puanların, başarı durumu harf notu ile gösterilecek. Dolayısıyla almış olacağın puanlar, A’dan başlayarak F’ye kadar olan harfler ile ifade edilecek. Yani numerolojilere karşılık gelen bu harfler, başarı durumunu gösteren anlam taşır. Böylelikle harf notu, akademisyenlere öğrencileri tanıma, eksikliklerini görme, bilgisini anlama, öğrencilerin ilgi alanını keşfetme gibi konularda yardımcı olur.
Harf notu nedir, nereden çıktı?
İlk üniversitelerin ortaya çıkışı çok eskilere uzanıyor olsa da notlandırma yöntemi çok daha yakın geçmişte başladı. Öğrencilerin aldığı eğitimin karşılık bulup bulmadığını anlamak amacıyla, öğrenimi ölçme ihtiyacı duyulmuştur. 18. yüzyıl ile başlayan notlandırma yöntemi ilk olarak Amerika’da kullanıldı. Böylelikle öğrencilerin mesleki yeterliliklerini anlamak daha kolay hale gelmiş oldu.
Harf notu ortaya çıkmasının ardından yaygın olarak kullanılan bir sistem olduğunu söylemek pek mümkün değil. İlk olarak Yale ve Harvard Üniversitelerinde kullanılan sistem, 1940’lar ile birlikte Amerika Birleşik Devletleri’nde yavaş yavaş ilkokullardan üniversitelere yayılmaya başladı. Ardından değişikliklere uğrayarak Avrupa ülkelerine yayıldı. 1970’lere gelindiğinde dünya çapına yayılma göstererek evrensel bir hal almış oldu. Bugünse tüm dünyada harf notunun farklı çeşitlerine rastlamak mümkün.
Neden harf notu tercih edildi?
Kuşkusuz, üniversite tarihi çok eski tarihlere dayanır. Ancak öğrencilerin başarı ve bilgilerini ölçme ilk olarak Amerika Birleşik Devletleri’nde uygulanır. 1785 yılında Yale Üniversitesinde uygulanmaya başlayan bu yeni düzene göre öğrenciler, başarı durumlarına göre en kötü, kötü, iyi, en iyi şeklinde değerlendirilirler. Ancak bu değerlendirme, öğrencilerin başarılarını belirlemede yeterli olmaz. Bu nedenle öğrenci derecelerine ek olarak öğretmenler tarafından referans metinleri hazırlanır.
Bu süreç öğrenci sayısını, kısıtlı vakti, öğrenciyi hatırlamama gibi durumları göz önüne alınca zahmetli bir işe dönüşür. Bunun yanında dört derece olması, öğrencilerin bilgi birikimini yeterli şekilde karşılamaz. Aynı düzeyde bilgi ve başarıya sahip olmayan öğrenciler, diğer öğrencilerin başarı durumu baz alınarak değerlendirildiğinden, haksız bir sınıflama olmasına neden olur.
Her öğrencinin başarısı farklılık gösterir. Ancak bir öğrencinin bilgi düzeyi diğer öğrencilerden az miktarda iyi veya kötü ise öğretmenin inisiyatifine göre derece alır. Bu durum öğrenciler açısından çalışma azmini azaltabilir. İşte tam da bu noktada harf notu puanlama sistemi ile öğrenciler arasında rekabetin artması hedeflenir. Doğru değerlendirme yapılarak, öğrenciler harf notu ile öğrenmeye teşvik edilmiştir.
Türkiye’de bulunan üniversitelerde harf notları nasıl belirlenir
2547 sayılı Yükseköğretim Kanuna göre üniversite kurumları, kendi özelliklerine ve ihtiyaçlarına göre eğitim, öğretim ve sınav yönetmeliğini hazırlayabilir. Dolayısıyla başarı durumunu ölçmek ve değerlendirmek için kullanılan not sistemi ve geçme notu, üniversitelerin kendisi tarafından özgürce hazırlanır. Yani öğrenim gördüğün üniversitenin yönetmeliği bu duruma göre hazırlanmaktadır.
Üniversitelerin standart bir sistem uygulamaması, öğrenciler arasında aynı değere karşılık gelmeyen başarı durumuna sebep olabilir. Ders içeriklerinin birbiriyle uyuşması durumunda, farklı okullar olsa dâhi aynı harf notu karşılık gelebilir. Bu nedenle üniversiteye yeni başlayacaksan veya okulunu değiştirmek istersen, programların ders içeriklerini inceleyerek kendine uygun bir okul bulabilirsin. Dilersen Kariyer.net Üniversite Rehberi sayfasında, ilgili olduğun bölümlere ve bu bölümlerin bulunduğu üniversite gibi bilgilere ulaşabilirsin.
Harf notlarının karşılığı
Her üniversitenin kendi kamu kişiliğine sahip olmasından dolayı, notlandırma sistemi birbirinden farklılık gösterir. Yaygın olarak 3 temel standart ölçüm değerleri kullanılır. Bunlar:
- Yüzlük sistem (0-100),
- Dörtlük sistem (1-4),
- Harf notu (A-F) şeklindedir.
Evrensel olan bu notlandırma sistemleri, ders içeriklerinin uyuşması durumunda dünya genelinde birbirine karşılık gelebilir. Türkiye’de bulunan üniversiteler arasında not dönüşümlerinin birbirlerine nasıl karşılık geleceği 2014 yılında resmi gazetede yayımlanmıştır. Bu tabloya göre standart not dönüşümü şu şekildedir:
Harf 4’lük sistem 100’lük sistem
AA / 4.00 / 90 – 100
BA / 3.50 / 85 – 89
BB / 3.00 / 80 – 84
CB / 2.50 / 70 – 79
CC / 2.00 / 60 – 69
DC / 1.50 / 50 – 59
DD / 1.00 / 45 – 49
FF / 0.00 / 0 – 44
FD / 0.00 / 0
FG / 0.00 / 0
Harf notlarının başarı karşılığı nedir?
Her harf notunun başarı durumunu gösteren bir anlamı vardır. Bu anlamlar ile dersten geçer not alıp almadığın veya derste ne kadar başarılı olduğun gibi sorulara cevap bulabilirsin. Harf notunun karşılık geldiği başarı anlamı aşağıdaki gibidir:
Harf / Not Başarı / Karşılığı
AA / 90 – 100 / Başarılı
BA / 80 – 89 / Başarılı
BB / 75 – 79 / Başarılı
CB / 70 – 74 / Başarılı
CC / 60 – 69 / Başarılı
DC / 50 – 59 / Koşullu Başarılı – Başarısız
DD / 40 – 49 / Koşullu Başarılı – Başarısız
FD / 30 – 39 / Başarısız – Devamsız
FF / 0 – 29 / Başarısız
FG / 0 / Sınava Girmedi
Üniversitelere göre harf notları
Her üniversitenin kendi kurumsal sistemine göre ölçme ve değerlendirme puanı ve karşılık gelen harf notu birbirinden farklılık gösterebilir. Ancak genel anlamda yaygın olarak kullanılan harf notlarına bakıldığında CC’ ye kadar olan başarı düzeyi geçer notu ifade eder. DC ve DD notları ise koşullu geçmeyi ifade eder. Bazı üniversiteler CC notunu koşullu geçme olarak kabul ederken, DD notunun başarısız olarak kabul eder.
Bazı okul veya bölümler, okulun belirlediği not sistemi yerine çan eğrisi sistemini kullanır. Çan eğrisi; sınıfın not ortalamasına göre belirlenir. Örneğin, senin okulunda çan eğrisi kullanılıyorsa 100 puan yerine, alınan en yüksek sınav puanı AA karşılığını alır. Sınıf ortalamasına yaklaşıldıkça puan düşer. Dolayısıyla harf notu da BA, BB şeklinde geriler. Ancak sınıf ortalamasına kadar alınan sınav puanı, geçer not alır. Ortalama altında kalan puanlar ise başarısız kabul edilir.
Şartlı başarı durumunda ise genel ortalaman baz alınır. Eğer ortalaman 2 ve üstüyse dersten geçmiş kabul edilirsin. Ancak 2’nin altındaysa şartlı dersinin sınavına girerek ortalama yükseltebilirsin. Çünkü mezuniyetin için her dönem, ortalaman en az 2 olmalı. Sen de okuduğun veya okumak istediğin üniversitenin yönetmeliğine bakarak harf notunu ve karşılık geldiği sınav puanını öğrenebilirsin.
Örneğin, İstanbul Üniversitesinin başarı notu ve harf notu karşılığı şu şekildedir:
Harf / 4’lük sistem / Sınav Notu
AA / 4.00 / 88 – 100
BA / 3.50 / 80 – 87
BB / 3.00 / 73 – 79
CB / 2.50 / 66 – 72
CC / 2.00 / 60 – 65
DC / 1.50/ 55 – 59
DD / 1.00 / 50 – 54
FF / 0.00 / 0 – 49