Çalışan kaybı doğal sürecin bir parçası olsa da şirketlerde mali kayıpların yanı sıra motivasyon düşüklüğü, müşteri bağlılığının azalması gibi maliyetlere de yol açabilir. Peki, bunun önüne geçmek mümkün mü?
Çalışan kaybı, özünde bir şirket için doğal bir süreçtir. Şirketin büyüklüğü, çalışan kaybı oranı ve iş türü gibi birçok faktör çalışan kaybının şirket için önemini ve şirkete olan maliyetini belirlese de genellikle bu kaybın oranının düşük olması arzu edilir. Kaybın olağan akışın yarattığı beklentiden fazla olduğu bir senaryoda çalışan kaybının maliyeti bir sorun olarak tanımlanıp değerlendirilebilir.
Bu yazıda çalışan kaybının ne anlama geldiği, sebepleri ve şirkete olan maliyet kaybı ile beraber yol açtığı diğer negatif etkiler üzerinde duracağız.
Çalışan kaybı nedir?
Çalışan kaybı veya turnover, yani çalışan devri en basit ifadeyle; aktif çalışanın gönüllü istifa veya gönülsüz devir sonucunda etkinlik gösterdiği şirketten ayrılmasıdır. İki tür çalışan kaybından bahsetmek mümkündür. Birinci tür çalışan kaybında çalışanlar gönüllü olarak işten ayrılırlar. İkincisinde ise çalışan kendi pozisyonunu terk etme konusunda gönülsüzdür.
İstemli çalışan kaybı, bir çalışanın kendi tercihiyle işten ayrıldığı tüm durumları kapsar. Çalışanın işten ayrılması daha iyi bir iş fırsatı yakalaması, iş yerinde yaşadığı sorunlar veya başka bir nedenden kaynaklanabilir.
İstem dışı çalışan kaybı ise çalışanın gönüllü olmadan işten ayrılmasıdır. Bu durumda işveren; çalışanın performansının yetersiz olması, iş yerindeki uygunsuz davranışları, pozisyonun piyasada bir karşılığı kalmaması veya başka bir sorun nedeniyle çalışanı işten çıkartır.
Çalışan kaybının arkasında yatan faktörler nelerdir?
Çalışanın görev aldığı şirketten ayrılmasının perde arkasında birçok neden olabilir. Bu nedenler kimi zaman olumsuz bir anlam taşısa da kimi zaman işten ayrılmanın tamamen normal sebepleri olabilir. Ancak, çalışan kaybının oranı beklenenden yüksek olduğunda, bu kayıpların şirkete maliyeti de artar. Çalışan kaybına neden olan başlıca faktörler şu şekilde sıralanabilir:
- Kariyerin ilerlemesi neticesinde iş değişikliği
- Kariyer gelişimi için uygun olmayan ya da beklentiyi karşılamayan iş ortamı
- Kuruluş içerisinde terfi veya başka bir pozisyona transfer
- Çalışanın kendisini değersiz hissetmesi
- Aşırı iş yükü ya da tükenmişlik hissi
- Üst yönetime veya doğrudan yöneticiye karşı negatif duygular ve güven kaybı
- Örgütsel bağlılığın yeterli olmaması
- Ücret yetersizliği
- Aşırı rekabetçi bir örgüt kültüründe çalışmak
- Çalışma ve dinlenme saatlerinde norm dışı dengesizlikler
- Yeteneklerin doğru belirlenmemiş olması
- Fazlasıyla hiyerarşik bir yapılanma
- Çalışanın yaşı ve kişilik özelliklerinin işine uygun olmaması
- Çalışanın iş ortamında kendini değersiz görmesi
- İşgücü piyasasının belirsiz olması ve güven vermemesi
- İş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle duyulan endişeler
Çalışan kaybının nedenlerinin anlaşılması, şirketlerin bu durumun negatif etkilerinden korunması için atması gereken ilk adımdır. Ancak bu farkındalıktan sonra işgücünü belirli bir düzeyde tutmak için değişikliklere gidilebilir.
Çalışan kaybının yol açtığı negatif durumlar
Nedeni ne olursa olsun çalışan kaybının finansal bakımdan şirkette maliyetli hale gelmesine neden olan iki durum vardır:
- Tazminat ve diğer çıkış masraflarının ödenmesi
- Boşalan pozisyonlara alınacak yeni kişilerin işe alım ve sonrasında eğitim süreci için ayrılan bütçeye yük bindirilmesi.
Ancak bu mali yükümlülüklerin dışında konunun bireyi aşan manevi ve sosyal bir tarafı da vardır. Çalışan kaybının şirkete maliyeti söz konusu olduğunda çalışanlar arasında moral bozukluğu, motivasyon düşüklüğü, devamlı müşterilerin gösterdiği ilgilinin ve toplam saygınlığın azalması gibi durumlardan da söz etmek mümkündür. Gelin, şimdi tüm bu süreçlere detaylı bakalım.
Mali kayıplar
Bir şirket için çalışanı kaybetmek; çalışanın yıllık maaşının 2 katına kadar pahalıya mal olabilir. Bu kayıp en iyi ihtimalle kişinin aldığı yıllık maaşın %50’sine yakındır. Mülakat, kıdem tazminatı, yasalarca belirlenmiş diğer zorunlu ödemeler, yeni gelecek olanların şirket kültürüne adaptasyonu ve eğitim süreçleri de cabası. Tüm bunlar göz önünde bulundurulduğu zaman yitirilmiş çalışan başına bu denli yüksek bir maliyet kaybı hiç de sürpriz değil.
Moral Bozukluğu – Motivasyon düşüklüğü
Aristoteles’in insanı tanımlamak için kullandığı meşhur sözü bu noktada belki yinelemek gerekir: ‘Zoon politikon’ Yani hepimiz bir yerde toplumsal ve sosyal canlılarız. İnsanlar öyle ya da böyle bir çevrede bulunuyor ve az ya da çok arkadaşlık ilişkisi geliştiriyorlar ve karşılıklılığa dayanan ilişkilerin yeşermediği durumlarda ise yaşamı idame ettirmekte zorlanıyorlar. Şu halde varlıkları benimsenmiş iş arkadaşlarının ortak çalışma ekosisteminden ayrılması aynı yerde çalışmaya devam edenler için can sıkıcı olabilir. Bu da günün sonunda üretkenlik kaybına yol açabilir.
Bilgi hakimiyeti yitimi
Toplam üretkenliğin ve bilgi hakimiyetinin kaybolması, çalışan kaybı sorununun oluşturabileceği olumsuz durumlardan biri. Sonuçta kemikleşmiş çalışanlarınızı yitirmek bir bakıma sorunların giderilmesi ve eldeki hizmetin geliştirilmesi konularında aksama anlamına gelebilir. Nitekim alışılmış bir sorunu ancak kendini ispatlamış ve deneyimli bir çalışan kısa zaman içerisinde çözüme kavuşturabilir. İş görene ait bilgi ve üretkenliği herhangi bir çalışma ekosisteminde yapılandırmak zaman alır. Onca zaman ve emek yatırımının ardından gelen turnover (çalışan devri) durumu pek iç açıcı olmayabilir.
Zayıflayan ‘Sürekli Müşteri’ bağlılığı
Çalışanların hepsi olmasa da hiç değilse bir kısmı bilindik müşterilerle sıkı ve dostane bir iletişim köprüsü kurmuş olabilir. Zaman içinde doğal olarak veya yapay bir strateji sonucunda gelişmiş olan bu durum, bu türden emektar çalışanların şirketten gidişiyle beraber onların şirkete bağlı tuttuğu müşterilerin de kaybedilmesine yol açabilir.
Saygınlığın azalma ihtimali
Bir kişinin bulunduğu pozisyonu olağan şartlar altında, gönüllü olarak ve doğal bir biçimde terk etmesi çalıştığı şirketin saygınlığını pek etkilemeyebilir. Ancak birden fazla kişinin eş zamanlı olarak şirket tarafından kaybedildiği veya bu kişi ya da kişilerin henüz çözülmemiş bir probleme binaen işi bıraktıkları durumda dengeler değişebilir. Böylesi bir senaryoda şirketin itibarı zedelenebilir ve saygınlık azalabilir.
WeFocus ile çalışan kaybını minimize edin
Doğru iletişimi güçlendirip haber alma sorunlarını çözen sosyal portal, yapay zeka desteğiyle özelleştirilmiş eylem planı önerileri, planlanabilir ve ücretsiz denenebilir anketler ve daha fazlası… WeFocus, çalışan bağlılığını tesis edip gelişim trendini desteklemek amacıyla oluşturulmuş bir platformdur.
Huawei Türkiye grubunda yer alan Huawei Ar-Ge ekibi tarafından üretilen WeFocus, bir şirketin gereksinim duyduğu veri elde etme, içgörüleri anlama ve buna göre hareket etme gibi özellikleri mümkün kılar. Gerçek zamanlı veri elde edin, elde ettiğiniz verileri görselleştirip sınıflandırın ve bu özelleştirilmiş girdilerden hareketle eylem planları oluşturun. Tüm bunları ve daha fazlasını deneyerek ekibiniz ile ihtiyaç duyduğunuz iletişim ağını kurmaya başlamak için şimdi WeFocus’u ücretsiz denemeye başlayabilirsiniz!