Yeni tip koronavirüsle (Covid-19) mücadele kapsamında düzenlenen “Koronavirüsle Mücadele Eşgüdüm Toplantısı”nda virüsün ekonomi ve istihdam üzerindeki etkilerini azaltmak amacıyla bir önlem paketi açıklandı. Pakette hangi detaylar var ve istihdam özelinde alınması planlanan önlemler neler? Merak edilen bu soruların cevabı İK Blog’da!
Koronavirüsle mücadele kapsamında, dünya genelinde olduğu gibi Türkiye’de de ekonomik istikrar için bir dizi önlemler alındı. Geçtiğimiz günlerde açıklanan “Ekonomik İstikrar Kalkanı” paketiyle 19 maddede alınan önlemler paylaşıldı. Önlemler kapsamında ekonomik teşvik için toplamda 100 milyar TL bütçe ayrıldı.
“Ekonomik İstikrar Kalkanı” çerçevesinde uygulamaya alınacak tedbirler:
1- Perakende, AVM, Demir-Çelik, Otomotiv, Lojistik-Ulaşım, Sinema-Tiyatro, Konaklama, Yiyecek-İçecek, Tekstil-Konfeksiyon ve Etkinlik-Organizayon sektörleri için Muhtasar ve KDV tevkifatı ile SGK primlerinin nisan, mayıs ve haziran ödemeleri altışar ay ertelenecek.
2- Konaklama vergisi kasım ayına kadar uygulanmayacak.
3- Otel kiralamalarına ilişkin irtifak hakkı bedelleri ve hasılat payı ödemeleri nisan, mayıs ve haziran ayları için 6 ay süreyle ertelenecek.
4- İç havayolu taşımacılığında 3 ay süreyle KDV oranı %18’den yüzde %1’e indirilecek.
5- COVID-19 salgınıyla ilgili tedbirlerden etkilendiği için nakit akışı bozulan firmaların, bankalara olan kredi anapara ve faiz ödemeleri asgari 3 ay ertelenecek ve gerektiğinde ilave finansman desteği sağlanacak.
6- İhracattaki geçici yavaşlama sürecinde kapasite kullanım oranlarının korunması amacıyla ihracatçıya stok finansman desteği verilecek.
7- Bu dönemde işlerinin olumsuz etkilendiğini beyan ederek talepte bulunan esnaf ve sanatkârların Halkbank’a olan kredi borçlarının, nisan, mayıs ve haziran anapara ve faiz ödemeleri 3 ay süreyle ve faizsiz olarak ertelenecek.
8- Kredi Garanti Fonu limitini 25 milyar liradan 50 milyar liraya çıkartarak; gelişmelerden olumsuz etkilenen, likidite ihtiyacı oluşan ve teminat açığı bulunan firmalarla KOBİ’lere kredi önceliği verilecek.
9- Vatandaşlar için uygun ve avantajlı şartlarda sosyal amaçlı kredi paketlerinin devreye alınması teşvik edilecek.
10- 500 bin liranın altındaki konutlarda kredilendirilebilir miktar %80’den %90’a çıkartılacak ve asgari peşinat ücreti %10’a düşürülecek.
11- Virüsün yayılmasına karşı alınan tedbirlerin etkisiyle nisan, mayıs ve haziran aylarında temerrüde düşen (borçlarını zamanında ödeyemeyen) firmaların kredi siciline “Mücbir sebep” notu düşülmesi sağlanacak.
12- Asgari ücret desteği devam ettirilecek.
13- Mevzuattaki esnek ve uzaktan çalışma modellerinin daha etkin hale getirilmesi temin edilecek.
14- Kısa çalışma ödeneği devreye alınacak. Bundan faydalanmak için gereken süreçler kolaylaştırılacak ve hızlandırılacak. Böylece faaliyetine ara veren iş yerlerindeki işçilere geçici bir gelir desteği sunulurken, işverenlerin de maliyetleri azaltmış olunacak.
15- En düşük emekli maaşı 1.500 liraya yükseltilecek.
16- Emeklilerin bayram ikramiyesi nisan ayı başında ödenecek. Yine emeklilerin maaş promosyon ödemelerinin de şubeye gitmelerine gerek kalmaksızın, doğrudan hesaplarına yatırılması sağlanacak.
17- Aile, Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığının belirlediği kriterlere göre ihtiyaç sahibi ailelere yapılacak nakdi yardımlar için ilave 2 milyar liralık bir kaynak ayrılacak.
18- İstihdamdaki sürekliliği temin etmek amacıyla 2 aylık telafi çalışma süresi 4 aya çıkartılacak.
19- Tek başına yaşayan 80 yaş üstü yaşlılar için sosyal hizmet ve evde sağlık hizmetlerinden oluşan periyodik takip programı devreye alınacak.
İstihdamla ilgili diğer teşvikler neler?
İçinde bulunduğumuz bu olağan dışı dönemin dışında da istihdam alanında hali hazırda uygulamada olan bazı teşvikler bulunuyor.
İstihdam teşvikleriyle belirli şartları taşıyan işsizleri istihdam eden işverenlere değişen sürelerle ve tutarlarla prim, vergi veya ücret destekleri sağlanıyor. Bu teşviklerden bir bölümü İŞKUR tarafından finanse edilirken, Sosyal Güvenlik Kurumu işlemi uygulayan taraf oluyor.
İstihdamın korunması ve artırılması maksadıyla İşsizlik Sigortası Fonu’ndan finanse edilen teşvikler özetle şöyle;
| Teşvikin Adı | Kanuni Dayanağı |
| Kadın, genç ve mesleki yeterlilik belgesi olanların istihdam teşviki | 4447 sayılı Kanunun geçici 10’uncu maddesi |
| İlave istihdam teşviki | 4447 sayılı Kanunun geçici 19’uncu maddesi |
| İşsizlik ödeneği alanların istihdamına yönelik teşvik | 4447 sayılı Kanunun 50’nci maddesi |
| Engelli istihdamı teşviki | 4857 sayılı İş Kanununun 30’uncu maddesi |
1- Kadın, genç ve mesleki yeterlilik belgesi olanların teşviki
Bu teşvikten faydalanma şartları şunlardır;
– Kişinin son 6 aydır işsiz olması,
– Kişinin istihdam edildiği tarihten önceki son 6 ayın ortalama sigortalı çalışan sayısına ilave olarak istihdam edilmesi,
– Özel sektör işvereni olması.
Faydalanma süresi kişilerin yaşına/cinsiyetine göre şu şekilde değişmektedir;
– 18 yaş ve üzeri kadınları istihdam eden işverenlere 24 ile 54 ay,
– 18-29 yaş arası erkekleri istihdam eden işverenlere 12 ile 54 ay,
– 29 yaş ve üzeri erkekleri istihdam eden işverenlere 6 ile 30 ay.
2- İlave istihdam teşviki
Sigortalı yönünden aranılan şartlar:
– Sigortalıların; işe alındıkları aydan önceki üç ayda 10 günden fazla 5510/4-a,b,c kapsamında sigortalılıklarının bulunmaması,
– İŞKUR’a kayıtlı işsiz olması,
– 1/1/2018 ile 31/12/2020 tarihleri arasında özel sektör işverenlerince istihdam edilmesi,
gerekir.
İş yeri açısından aranılan şartlar:
– Özel sektör işverenine ait olması,
– Sigortalının işe giriş tarihinden önceki takvim yılına ilişkin işe alındıkları iş yerinden bildirilen aylık prim ve hizmet belgelerindeki veya muhtasar prim hizmet beyannamelerindeki ortalamaya ilave olarak çalıştırılması,
– Aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içinde SGK’ya verilmesi,
– Tahakkuk eden sigorta primlerinin yasal süresi içinde ödenmesi,
– Yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının bulunmaması,
– Çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirdiği sigortalıları fiilen çalıştırmadığı yönünde herhangi bir tespitin bulunmaması.
Destek tutarı nasıl belirleniyor?
Destek tutarı, iş yerinin faaliyette bulunduğu sektöre göre farklı hesaplanır. İmalat veya bilişim sektöründe faaliyet gösteren iş yerlerinde ilgili döneme ait günlük brüt asgari ücretin sigortalının prim ödeme gün sayısıyla çarpımı sonucu bulunacak tutarı geçmemek üzere, ilave istihdam edilecek her bir sigortalının 7.848,00 TL’ye kadarki prime esas kazanç tutarı için ödeyecekleri tüm primler (1.103,63 TL ile 2.943,00 TL) ile 176,84 TL’lik damga ve gelir vergisi karşılanır. (Toplamda 1.280,47 ile 3.119,84 TL)
Diğer sektörlerde faaliyet gösteren iş yerlerinde ilave istihdam edilecek her bir sigortalı prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanacak tüm primler (1.103,63 TL) ile 176,84 TL’lik damga ve gelir vergisi karşılanır. (Toplamda 1.280,47 TL)
Destek süresi ne kadardır?
2020/Aralık ayı aşılmamak kaydıyla, destek süresi 1/1/2018 ile 31/12/2020 tarihleri arasında istihdam edilen her bir sigortalı için 12 aydır. Ancak istihdam edilen sigortalının, 18 yaşından büyük 25 yaşından küçük erkek, 18 yaşından büyük kadın veya kuruma kayıtlı engelli olması durumunda destek 18 ay süreyle uygulanır.
3- İşsizlik ödeneği alanların istihdamına yönelik teşvik
İşsizlik ödeneği alanların; işe alındığı tarihten önceki son altı aylık dönemde, prim ve hizmet belgelerinde bildirilen ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alınması durumunda, kişinin kalan işsizlik ödeneği süresince asgari ücret üzerinden hesaplanan sosyal güvenlik priminin %1’lik kısmı hariç olmak üzere tamamı İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanmaktadır.
Sigortalı açısından teşvikten yararlanma şartları;
- 1/10/2009 ya da sonraki bir tarihte işe alınması,
- İşe giriş tarihi itibarıyla işsizlik ödeneği almaya hak kazanmış olması,
İş yeri açısından teşvikten yararlanma şartları;
- Sigortalının işe alındığı tarihten önceki altı aylık dönemde aylık prim ve hizmet belgelerinde bildirilen ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alınmış olması,
- İşsizlik ödeneği almakta olan sigortalının işsizlik ödeneği almaya hak kazanmadan önce son çalıştığı iş yeri haricinde bir iş yeri olması,
- Aylık prim ve hizmet belgesinin yasal süresi içerisinde kuruma verilmesi ve primlerin yasal süresi içerisinde ödenmesi.
Başvuru şartı nedir?
Teşvik kapsamına giren sigortalıların e-bildirge giriş ekranlarında yer alan “Engelli ve İşsizlik Teşvik Yönetimi” ekranından sisteme kodlanması gerekmektedir.
4- Engelli istihdamı teşviki
Aynı il sınırları içinde 50 veya daha fazla sigortalı çalıştıran özel sektör iş yerleri; korumalı iş yerleri, kontenjan fazlası engelli sigortalı çalıştıran veya yükümlü olmadığı halde engelli sigortalı çalıştıran iş yerleri, çalıştırdıkları engelli kişilerin prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin “İşveren hissesinin tamamı kadar olan tutarı” için teşvik alabilir.
Teşvikten yararlanma şartları şunlardır;
- Engelli sigortalı çalıştırılması,
- Aylık prim ve hizmet belgelerinin kuruma yasal süresinde verilmesi ve primlerin ödenmiş olması.
Kaynak: İŞKUR