Türkiye’nin girişimcilik hızı yavaş da olsa artmaya devam ediyor. Ülkemizde özellikle gençlerin kariyer hedefleri arasında daha sık yer alamaya başlayan bir konu girişimcilik. Peki girişimcilik sadece gençlere mi özel, girişimin yaşı var mı?
Orta çağa kadar uzanan “entreprendere” yani “iş yapan” kökünden gelen girişimcilik her ne kadar çok geniş bir kapsam olsa da sektördeki fırsatları analiz ederek yeni ürün ya da iş fikri üretmek ya da mevcut bir hizmeti yenilikçi bir bakış açısıyla tekrar servis etme becerisi olarak tanımlanıyor. Ülkemizdeki girişimcilik sayılarına baktığımızda az da olsa bir yükseliş trendinden bahsetmek mümkün. Son Küresel Girişimcilik Raporu’nda (GEM) göre Türkiye’nin girişimcilik notunun 11.9’a yükseldiği ortaya konuyor. Ülkemizdeki girişimci örneklere bakıldığında internet kullanımının yaygınlaşmasıyla internet girişimciliğinin artışı ve bu girişimcilerin yaşının 20’li yaşlarda ortaya çıkıyor. Sermaye ödüllü fikir yarışmaları, üniversitelerde düzenlenen konferanslar, girişimcilere yönelik düzenlenen ücretsiz eğitimler, iş dünyasının önemli isimlerinden büyük destek görüyor.
İnternet, girişimci yaşını düşürdü
Datassist Danışmanlık’tan Ela Erozan Gürsel, son 10 yılda karşımıza çıkan üniversite çağında yurt odasında veya garajında yaratıcı fikirlerini bir teknoloji devine dönüştüren 20’lerindeki gençlerin girişimciliğe yeni bir boyut getirdiğini söylüyor. İnternetle beraber büyük sermayeler olmadan fikirleri işe dönüştürmenin mümkün hale geldiğini aktaran Gürsel, tanıtıma yatırım yapmak yerine viral bir şekilde kulaktan kulağa, sosyal medya kullanımıyla marka ve ürünlerin tanınmasının, gençler arası yaygınlaşmasının hızlandığına dikkat çekiyor. Böyle bir teknoloji ortamının gelişmesiyle girişimciliğin yaşının gençleştiğini belirten Gürsel, özellikle yönetim başta olmak üzere diğer alanlarda yaşla beraber gelen deneyim ve bilgi birikiminin şirketin başarısı için önemini koruduğunu aktarıyor.
Yurt dışında yaş ortalaması yükseliyor
Gürsel “İlle de 20’li yaşlarda mı olmak lazım başarılı teknoloji girişimlerine atılmak için?” diye soruyor? Ve şöyle yanıtlıyor: “Niklas Zennström Skype’ı ortağıyla kurduğunda 37 yaşındaydı, Mark Pincus Zynga’yı kurduğunda 41, Twitter’ın kurucu ortağı Evan Williams 35, Arianna Huffington, 2005’te Huffington Post’u kurduğunda 54 yaşındaydı.” Amerika’da yaşlanan nüfusun doğal bir sonucu olarak daha ileri yaşlarda girişimcilere rastlıyoruz. Amerikan araştırma kurumu Kauffman Foundation’ın 2010 yılında gerçekleştirdiği ankete göre, 55-64 yaşları arası grup 1996’da yeni girişimcilerin yüzde 14.5’ini oluşturmaktaydı. 2010 yılında aynı grubun girişimciler içindeki yeri yüzde 22.9’a yükseldi. Gene de 20-34 yaş aralığı yüzde 26 ile en çok sayıda girişimcinin bulunduğu grup.
Deneyimin önemi azalıyor mu?
“35’in üzeri yaşlarda şirket kuranların görüşü deneyimin paha biçilmez olduğu üzerine. Son dönemin en başarılı firmalarına baktığımızda deneyim ne kadar büyük bir rol oynuyor? Yoksa abartılan bir değer mi olmaya başladı?” diyen Gürsel deneyimli çalışanların, teknoloji alanında kalıplaşmış fikirler ve kırılamayan alışkanlıklarla sahipse bu bir dezavantaj haline gelebildiğini aktarıyor. Gürsel ayrıca yeni söylemin şu olduğunu aktarıyor: “Deneyim önemli ancak öğrenme yeteneği daha önemli.” Kısacası, çevrenizde ben bunu daha önce yaptım, bu böyle olmalı diyen kişiler yerine, farklı bakış açıları getirebilen ve sizinle beraber yeni bir çözümün parçası olmaya istekli insanlar prim yapıyor.
Hızlı büyüme için tecrübeye ihtiyaç var
“Kauffman Foundation’ın girişimcilik üzerine yaptığı bir çalışmanın verilerine göre, hızlı büyüme gösteren girişimleri başlatan girişimcilerin yaş ortalaması 40, girişimciliğin en hızlı yaygınlaştığı grup ise, 55-64 yaş arası. Web girişimleri için bile girişimcilerin yaş ortalaması 39. Yani, ‘20’lerim geride kaldı artık internet girişimi yapmam zor’ düşüncesini kabullenmeye gerek yok” diyen Gürsel, sadece orijinal fikrin yeterli olmadığına da dikkat çekiyor. Orijinal fikir eğer akıllı ve deneyimli bir yönetim tarafından desteklenmezse, operasyonel anlamda sıkıntıların kaçınılmaz hale geldiğini aktaran Gürsel, ürünü yaratma aşamasından sonra markayı oturtma, ürünü ticarileştirme ve yaygınlaştırmada sözün gene tecrübeye düştüğünü de sözlerine ekliyor.
Ülkemizdeki girişimler kaç yaşında?
Ela Erozan Gürsel’in listesindeki genç girişimciler kimler:
Alp Saul – Pronet
Saul, Pronet fikrini Virginia Üniversitesi’ndeki öğrencilik yıllarında geliştirmiş. Fikrin başarılı bir işe dönüşmesi için önünde uygun koşullar varmış: Öncelikle, işi kurmak için yüklü bir sermayeye gerek olmaması işleri kolaylaştırmış. Ayrıca, Türkiye’de henüz böyle kapsamlı bir güvenlik hizmetinin olmaması pazara ilk girme avantajını beraberinde getirmiş. 1995 yılında henüz 24 yaşındayken 10 bin dolarlık sermayeyle kurmuş şirketini.
Kerem Çatay – Ay Yapım
Her sene en çok kazanan dizi yapımcısı olarak adı geçen Kerem Çatay Türkiye’nin başarılı genç girişimcileri arasında. Usta yapımcı Ekrem Çatay’ın oğlu Kerem Çatay baba mesleğini sürdürmek üzere henüz 25 yaşındayken Ay Yapım’ı kurmuş. 2004 yılında henüz Türkiye krizle boğuşurken ilk işi, bir televizyon filmi olan ‘Çalınan Ceset’i gerçekleştirdi. Ay Yapım ve Kerem Çatay isimlerini ilk kez, başrollerini Hülya Avşar ve Cihan Ünal’ın oynadığı, 2004 yapımı “Kadın İsterse” dizisiyle duyduk. Daha sonra, başarı ve kazanç birbirini izledi. 2006’da bir Reşat Nuri Güntekin uyarlaması Yaprak Dökümü, 2007’de Dudaktan Kalbe, 2008’de Aşk-ı Memnu, Ezel, 2010’da Fatmagül’ün Suçu Ne?, 2011’de Kuzey Güney gibi başarılı yapımlarla işlerini büyütmüş ve Türkiye’nin en büyük prodüksiyon firmaları arasına girmiştir. Forbes Türkiye’nin haberine göre, 2011-2012 döneminde Kerem Çatay, 75 milyon lira ciro ve 7,2 milyon lira karla en çok kazanan yapımcı oldu.
Sina Afra, Tolga Tatari, Ahmet Sarı – Markafoni
2008 yılında henüz kapalı devre alışveriş deneyimi Türkiye’de yokken, Markafoni’yi kurmuşlar. Afra 40 yaşında, Tatari ve Sarı 30’ların başındaymış. Kapalı devre alışveriş, tanınan kaliteli markaları sadece üyelerine kısıtlı bir süre için belli indirimlerle internet üzerinden sunan bir alışveriş sistemi. Markafoni’nin özelliği başarısıyla Türkiye sınırlarını aşan ilk internet firması olması. 2009-2011 yılları arasında Avustralya, Ukrayna, Yunanistan ve Polonya’da benzer internet operasyonları yürütmüşler. Türkiye’de Nisan 2011’de online ayakkabı satışı yapan zizigo.com ve kozmetik ürünler satan misspera.com kardeş firmalarını kurmuşlar. Markafoni Grubu’nun bugün 5 ülkede 1000 çalışanı var. Temmuz 2011’de yönetim kurucu ortaklarda kalmak üzere, Markafoni’nin çoğunluk hissesini Naspers Group satın almış. Sina Afra Markafoni’yi kurmadan önce, 5 yıl eBay’de çalışmış, daha önce ise, KPMG’de denetim ve danışmanlık geçmişi var. Tolga Tatari doğuştan girişimci tanımına uyuyor. Tatari henüz İstanbul Bilgi Üniversitesi Görsel İletişim Tasarımı Bölümü’nde okurken, 1999 yılında Hip Productions, 2002 yılında da evlilik.com’u kurdu. 2003 yılında evlilik.com’u baska bir gruba satıp yatırım şirketi olan Akinon’u kurdu ve Akinon uzerinden bircok internet girişimine yatırım yaptı. Sarı, Tatari ile Akinon’da da ortak.
