İş görüşmesi yapmak kolay bir iş değil. Görüşmeyi yapan kişinin adayda ne aradığını biliyor olması gerekir. Ancak bazen aradığımız uygun kişinin yetkinlikleri net olmayabilir veya pozisyonun ihtiyaçları henüz tanımlanamamış olabilir. Peki, böyle bir durumda İK uzmanı ne yapmalı?
Öncelikle mülakat görüşmelerinin her iki taraf için de zor olduğunu bilmeli, görüşmede farklı nedenlerle yaşanan bulanıklıklarla moralimizi bozmamalıyız. Çünkü hangi meslek, hangi sektör, hangi yaş grubu, hangi eğitim seviyesinden olursa olsun, bütün adaylarda sorularımızla varlığını aramamız gereken ve iş hayatındaki her insanda temelde bulunması gereken üç değer bulunur. Bunlar;
Motivasyon
Motivasyon en kısa haliyle isteklilik demektir.
“Bugün için motivasyon kaynağın nedir? Bu hafta, bu ay, bu yıl, önümüzdeki on yıl için motivasyon kaynağın nedir?” soruları aslında “Bugün ne istiyorsun? Bu hafta, bu ay, bu yıl, önümüzdeki on yıl ne istiyorsun?” sorularına denktir.
Türkiye’de yukarıdaki tipte motivasyon soruları adayları bunaltır. Bunun nedeni görüşmeye gelen kişilerin çoğunlukla geleceğe yönelik net istek ve beklentilerinin bulunmamasıdır. Kişisel farkındalık düşüklüğü olarak değerlendirebileceğimiz bu durum, görüşmelerde adayların kolaylıkla birbirlerinden farklılaşmasını sağlamaktadır.
Ne istediğinizi bilen ve isteklerini coşkuyla dile getirebilen insanlar, işe koyulmak ve iş başarmak konularında da benzer enerjiyi sergiler.
Adayın iş motivasyonunu analiz ederken, mesleğinde yapmayı sevdiği ve sevmediği işleri sormak, karşımızdaki kişinin kurumumuza uygunluğunu anlamak da bize yardımcı olabilir.
Etik Değerler
İş hayatında etik, birey ve grupların davranışlarını düzenleyen ilkeler veya standartlardır. İş hayatında neyin doğru, neyin yanlış olduğunu bilmek ve doğru olanı yapmaktır.
Etik değerler evrenseldir. Saygı, dürüstlük, adalet, sorumluluk, doğruluk, tarafsızlık gibi etik değerler dünyanın neresine giderseniz gidin iş hayatının temel taşlarıdır.
İş görüşmesi sürecinde adayımıza etik değerlere ne kadar bağlı olduğunu, sadece sözde değil, fiiliyatta da bu değerlere uygun çalıştığını anlayabileceğimiz sorular yöneltmeliyiz. Ben özellikle vaka analiz sorularını adayın etik değerler performansını anlamak konusunda kullanmayı tercih ettiğimi belirtmek isterim.
Çalışkanlık
Bir işi bilmekle, o işi yapmak arasında büyük fark bulunur. Her akademik bilgiye sahip insan iyi icraatçı olmayabilir. Bunun ötesinde bir de çalışkanlık devreye girer.
Bilmek, yapmak ve çalışkanlık… Bu üç faktör bir adayda ayrı ayrı analiz edilmelidir.
Bir çalışanın kendisine verilen görev tanımı çerçevesinde sorumluluklarını yerine getirmesi çalışkanlık göstergesi değildir. Görevlerin eksiksiz, zamanında, istenen kalitede gerçekleştirilmesi aslen sorumluluk bilincinin göstergesidir.
Çalışkanlık ise bunun ötesine geçebilmektir. Yani katma değer üretmek, yeni fikirler ortaya atmak ve bunları hayata geçirmek için fazladan emek sarf etmek, arkadaşlarının işlerine destek vermek çalışkanlık için güzel örnekler olabilir.
Çalışkanlık ile ilgili karıştırılmaması gereken bir başka konu ise çalışma saatleridir. Normal mesai saatlerinin ötesinde çok çalışan bireyler vardır ve bunu çalışkanlık kategorisine yerleştirebilirler. Ancak bu noktada, çalışmayı nicelik değil, nitelik analizi ile yorumlamak gerekir. Kişinin gün içinde etkili çalışmasında bir engel mi vardır, yoksa fazla mesaiye gerçekten katma değer üretmek için mi kalmaktadır?
İş görüşmelerinde motivasyon, iş etiği ve çalışkanlık değerlerinin peşinde olursak ve bu üç değerin örneklerini, vaka çözümlemelerini dinlemeye odaklanırsak, adayların pek çok mesleki ve davranışsal yetkinliğini de beraberinde analiz edebiliriz.
Konuk Yazar: İpek Aral / İnsan Kaynakları Proje Danışmanı