İşletmeler ve firmalar gelir kalemlerine göre belirli oranlarda vergi ödemekle yükümlüdür; ancak vergi kalemleri, vergi kanununa ve işletmenin yapısına göre değişebilir. Bu vergi kalemleri arasında stopaj vergisi de bulunur. Peki, stopaj vergisi nedir?
Stopaj vergisi nedir sorusuna en genel tanımla işletmelerde gelirden bağımsız önden kesilen vergidir, şeklinde yanıt verilebilir. Stopaj nedir ya da kelime anlamı nedir şeklinde bir soruya ise Fransızca kaynaklı bir kelimedir, şeklinde yanıt verilebilir. Önden kesilen anlamına gelen stopaj için işletmelere göre farklı hesaplama yöntemleri bulunur. En çok bilinen türleri arasında; kira stopaj ve mevduat stopaj bulunsa da tüm gelir kalemleri için stopaj vergisi vardır. Eğer bir işletme sahibiysen, vermen gereken stopaj muhasebe birimin tarafından hesaplanır.
Stopaj vergisi neden önemlidir?
Önden kesilen bir vergi olduğu için kamunun gelir kaynakları arasında önemli bir yere sahiptir. Gelir vergisi stopaj nedir sorusuna yanıt olarak tüm çeşitler üzerinden alınan stopajın genel adıdır, şeklinde yanıt verilebilir. Yani kira stopajı da bir çeşit gelir vergisi stopajıdır, denilebilir. Stopaj üzerinden Vergi kaleminin önemi için şu şekilde bir liste yapılabilir:
- Öncelikle bu kalem her işletme ya da firmadan kesilir. Bu nedenle etkili bir vergi toplama aracı olarak bilinir.
- Etkin bir vergi toplama aracı olduğu için geliri kaynağından vergilendirilmesini sağlar. Bu şekilde vergi kaçırmayı önleyen en temel kalemlerden biridir.
- Kira ya da mevduat gibi kalemlerden alındığı için vergi doğrudan devlet kasasına girdiği için nakit akışının devamını sağlar.
- Çalışan maaşlarında bulunan stopaj kalemi sayesinde, maaşlı çalışanı ekstra bir vergi ödeme yükümlülüğünden kurtarır.
- Yatırımcı ya da işletme sahibi stopaj vergisi nedeniyle yıl sonu büyük bir vergi kalemi ödemekten kurtulur.
- Kaynakta vergilendirme olduğu için uluslararası finansta çift vergilendirmeyi önler.
Stopaj vergi türleri nelerdir?
Stopaj vergisi birçok kalemde bulunur. Bunlar arasından kira, mevduat, gelir vergisi ve maaşlı çalışan gibi türler bulunur. Bunun için şu şekilde bir liste yapılabilir:
- Kira stopaj en çok bilinen ve her işletmenin kirası üzerinden ödediği vergidir. Kira stopaj nedir sorusuna bu şekilde yanıt verilebilir.
- Mevduat stopaj vergisi de bir diğer seçenektir. Banka stopajı nedir sorusuna, işletmelerin ya da kişilerin bankaya yatırıp faiz geliri elde ettikleri için ödemeleri gereken vergidir şeklinde yanıt verilebilir.
- Gelir vergisi stopaj devletin en önemli gelir kaynağıdır. Bu nedenle stopaj nedir kim öder sorusuna tüm gelir sahipleri şeklinde yanıt verilebilir. Bunlar arasında gider pusulası ile çalışan kişi ya da işletmeler de bulunur.
- Bir diğer kalem ise serbest meslek çalışanları için kullanılır. Serbest meslek sahipleri için stopaj oranının %20 olduğunu söyleyelim. Bazı serbest meslek erbapları vergiden muaftır. Vergi muafı olmayan serbest meslek erbapları belirlenen miktarı öder. Kesilen makbuzların kayıtlarını tutmak da muhasebe kaydı için önemlidir. Eğer makbuz kesilen kişi vergi mükellefi değilse stopajsız sadece KDV’li makbuz düzenlemek gerekir.
Stopaj nedir nasıl hesaplanır?
İşletme sahiplerinin farklı kalemler adı altında stopaj ödemeleri gerekir. Bu noktada stopaj nedir nasıl hesaplanır sorusuna yanıt bulmak gerekir. Bu noktada bilinmesi gereken detay her stopaj vergisi türünün kendi içinde farklı bir oranı ve hesaplama sistemi vardır. Stopaj nedir kim öder şeklinde araştırma yaparken farklı türlerin hesaplamalarını görebilirsiniz. En çok bilinen işletmelerin kiraları üzerinden ödedikleri kira stopajıdır. Bu tip bir verginin ödemesi için şu şekilde bir hesaplama kullanılır. İşletmeler kira sözleşmelerini yapar. Sözleşmede bulunan net kira bedelinin yüzde 20’si kira stopajı olur. Örneğin; bir işletme sahibi olarak net kira bedeli 10 bin TL olarak anlaştınız. Bu miktarın %20’si 2 bin TL olur. Bu rakam da ödemeniz gereken kira stopaj vergisi olur. Bu iki miktarı topladığında ise brüt kira bedeline ulaşabilirsin.
Diğer çok bilinen stopaj da ücret stopajıdır. Bu kalemde işletme sahipleri er çalışanın maaşları üzerinden stopaj öder. Bu kalemde ödemen gereken miktar maaşlı çalışanın net maaşına göre değişir. En basit örnekle 24 bin TL’ye kadar olan maaş için %15 oranında bir stopaj uygulanır. Maaş yükseldikçe bu oran değişir. 24-54 bin TL arasındaki maaş için 24 bin TL’lik kısmı için %15 uygulanır. Üstünde kalan kısım için ise %20 uygulanır.
Stopaj ne zaman ve nasıl ödenir?
Ödemelerin zamanı konusunda karar Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından verilir. Her yıl başı tespit edilen takvim ile ödemeler yapılabilir. Ödemeler aylık ya da 3 aylık şeklinde yapılabilir. 3 aylık olan ödemelerde 3. ayın son gününe kadar ödeme yapılabilir. Aylık ödemeler ise ayın 26. gününe kadar yapılması gerekir. Bunlar dışında gelir vergisi beyannamesi ile de ödeme yapılması gerekir. Bu ödemeler ise yılda iki kez olarak düzenlenir. Temmuz ve mart aylarında yapılması gereken ödemeler, beyan edilen gelirlerin vergisi olarak saptanır. İki eşit taksit halinde olan yıllık ödemeler dışında kira stopajı aylık ödemeler arasında yer alır ve her ayın 26’sına kadar ödenmesi gerekir. Bir işletmeniz varsa bu tarz vergi kalemlerini ödemek için farklı yolları kullanabilirsiniz. Her ilçede bulunan vergi dairesi üzerinden ödeme yapabilirsiniz. Bunun dışında Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından uygulanan internet vergi dairesi üzerinden de online ödeme yapabilirsiniz.