Fazla mesai tavanı, bir çalışanın belirli bir dönem içinde yapabileceği maksimum fazla mesai saatini ifade eder. İş Kanunu tarafından belirlenen bu tavan, çalışanların korunması ve iş sağlığı ile güvenliğinin sağlanmasına yönelik bir düzenlemedir.
Fazla mesai tavanı, iş kanunlarında belirlenen ve işçiler tarafından aşılması yasaklanan fazla mesai saatlerinin sınırını ifade eder. Örneğin, Türkiye'de İş Kanunu’na göre bir çalışanın yıllık fazla mesai süresi 270 saatle sınırlıdır. Tarihsel olarak, fazla mesai kavramı sanayi devrimi sonrası artan iş yükü ile birlikte daha fazla gündeme gelmiştir. Günümüzde ise iş sağlığı ve dengesi açısından çalışanların fazla çalışması sınırlanmış ve takip edilmiştir. Çeşitli ülkelerde bu sınırlar değişiklik gösterir ve bazı iş kolları için özel düzenlemeler yapılmış olabilir. Fazla mesai tavanı, işverenlerin çalışanların sağlığını ve güvenliğini koruma sorumluluğunu yerine getirmeleri için önemli bir araç olarak görülür.
Fazla mesai tavanı, çalışanların aşırı çalışarak sağlığını riske atmasını önler ve iş-özel yaşam dengesini sağlar. Ayrıca, işletmelerin bu tavana uyarak personel verimliliğini artırmaları ve tükenmişlik sendromunu engellemeleri mümkün olabilir. Fazla mesai tavanına uyulması, iş yerinde daha sürdürülebilir bir çalışma ortamı oluşmasını sağlar ve çalışan memnuniyetini olumlu etkiler. Sektörde iş güvenliği standartlarının yükselmesine ve sosyal uyumun artmasına katkıda bulunur.
Bir fabrika, yıl sonuna yaklaşırken siparişlerin artması nedeniyle üretim kapasitesini artırmak zorunda kalır. Ancak, mevcut personel fazla mesai yaparak talepleri karşılayabileceğinden, insan kaynakları bölümü fazla mesai tavanlarını ve yasal düzenlemeleri gözden geçirir. Çalışanların yıllık 270 saatlik fazla mesai sınırına yaklaşması durumunda, iş yükünü dengeleyecek şekilde vardiya düzenlemeleri yapılır. Böylelikle, çalışanların dinlenmesi sağlanırken üretim de aksamadan devam eder.